Padaczka, czyli epilepsja, to najczęściej występująca choroba układu nerwowego u dzieci. Jest chorobą przewlekłą wpływającą niekorzystnie na funkcjonowanie społeczne dziecka. Wiąże się to między innymi z gorszymi wynikami w nauce oraz trudnością w kontaktach z rówieśnikami.

Co to jest padaczka?

W terminologii należy rozróżnić pojęcia : napad padaczkowy i padaczka.

Napad padaczkowy to napadowo występujące zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu, które objawiają się widocznymi zaburzeniami – drgawkami, bezdechem, skurczami mięśni.

Padaczka natomiast jest to skłonność do występowania nawracających i nieprowokowanych napadów. O rozpoznaniu padaczki mówi się wtedy, gdy u chorej osoby wystąpiły co najmniej dwa samoistne napady w odstępie dłuższym niż 24 godziny.

Jakie są przyczyny padaczki?

Choroba ta może być spowodowana wieloma – często jednocześnie działającymi czynnikami. U ok. 50-60 % chorych nie udaje się ustalić przyczyn padaczki. Określana jest ona wtedy jako padaczka idiopatyczna (samoistna) lub kryptogenna (o przypuszczalnej przyczynie). W pozostałych 40-50 % przypadków przyczyna jest wiadoma i wtedy padaczka określana jest jako objawowa.

Najczęściej rozpoznawany przyczyny padaczki to:

• guzy mózgu
• urazy czaszki
• choroby zakaźne i neuroinfekcje
• choroby zwyrodnieniowe i metaboliczne
• choroby naczyniowe
• wady wrodzone mózgu
• alkohol
• inne zaburzenia genetyczne.

Napady padaczkowe

Wyróżnia się wiele typów napadów o zróżnicowanych objawach. Wbrew funkcjonującym stereotypom,  wiele napadów nie objawia się drgawkami. Czasem jedynym widocznym objawem są kilkusekundowe zaburzenia świadomości nazywane „zamyśleniem” lub „wyłączeniem”.

Zazwyczaj napady padaczkowe dzieli się na napady pierwotne uogólnione i napady częściowe (zlokalizowane). Napady uogólnione przebiegają z utratą kontaktu chorego z otoczeniem, mogą towarzyszyć im drgawki całego ciała. Napady częściowe (ogniskowe) przebiegają z drgawkami jednej kończyny górnej lub dolnej bądź napadami obejmującymi połowę ciała. Zwykle przy tym świadomość jest co najmniej częściowo zachowana

Padaczka jest chorobą przewlekłą, a jej leczenie trwa – po opanowaniu napadów – zwykle od 2 do 5 lat. Pacjent powinien wtedy zażywać codziennie leki. Mimo prawidłowego leczenia, u chorego może wystąpić napad.

W czasie napadu należy:

• zachować spokój
• przenieść chorego w miejsce bezpieczne
• ułożyć osobę na boku, a twarz skierować lekko do podłoża, żeby umożliwić swobodny wyciek śliny (zapobiegnie to zachłyśnięciu)
• zabezpieczyć przed ewentualnym urazem, czyli zdjąć okulary, usunąć z ust obce ciała, np. sztuczną szczękę oraz podłożyć pod głowę coś miękkiego
• asekurować chorego podczas napadu i zostać z nim do czasu odzyskania pełnej świadomości.

 W czasie napadu nie wolno:

• podnosić chorego, ani krępować jego ruchów
• wkładać czegokolwiek do ust (leki, woda)
• uderzać po twarzy i polewać wodą
• agresywnie ingerować w zachowanie chorego, kiedy jest jeszcze zdezorientowany po napadzie, ponieważ można u niego wywołać agresję.

W czasie napadu nie należy podawać choremu leków drogą doustną. Natomiast leki dożylne lub domięśniowe mogą być podawane przez lekarza lub pielęgniarkę. Osoby nieprzeszkolone pod względem medycznym mogą podawać leki jedynie drogą doodbytniczą.

Stan padaczkowy

Stanem padaczkowym określa się napad, który trwa dłużej niż pół godziny lub serię napadów, między którymi osoba chora nie odzyskuje przytomności. Przyczynami stanu padaczkowego mogą być: odstawienie leków przeciwpadaczkowych lub uspokajających, alkohol, wysoka temperatura, zaburzenia metaboliczne (hipo- lub hiperglikemia), niewydolność nerek, zmiany w mózgu. Stan padaczkowy wymaga hospitalizacji i leczenia specjalistycznego.

Dziecko z padaczką w szkole

Dziecko z padaczką w szkole ma utrudnioną edukację z powodów medycznych i społecznych. Przyczyny medyczne związane są z niepożądanym działaniem leków, powracającymi napadami, także zmianami organicznymi w mózgu, które zaburzają funkcję pamięci i mowy. Do przyczyn społecznych należą: nadopiekuńczość, zaniżone oczekiwania i zwolnienia z zajęć szkolnych.

Mimo tych utrudnień, dzieci z padaczką powinny uczyć się wg normalnego toku w przedszkolu i szkole. Kiedy występuje szczególne nasilenie napadów padaczkowych, należy uwzględnić niewielkie okresy nauczania indywidualnego w domu.

W związku z obawami przed napadami, także komentarzami rówieśników, dzieci z padaczką narażone są na wyższy poziom stresu. Dlatego też częściej występują u nich cechy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej oraz trudności w nauce. W razie problemów należy zorganizować dziecku pomoc pedagogiczną oraz zadbać o odpowiednią organizację nauki, w tym przerwy na odpoczynek, oraz o spokojną, przyjazną atmosferę. Z zasady nie należy zwalniać dziecka z zajęć wychowania fizycznego, jednocześnie dbając, by nie dopuszczać do nadmiernego wysiłku fizycznego  i psychicznego.

Edyta Maroszek

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

Źródło:

Jóźwiak S., One wśród nas. Dziecko z padaczką w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2009.