Obecnie dostępnych jest wiele publikacji na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu, dużo się na ten temat mówi w przestrzeni społecznej. Jednak to zainteresowanie dotyczy głównie dzieci z autyzmem, tymczasem dzieci  szybko stają się młodzieżą i dorosłymi, którzy także wymagają wsparcia ze strony społeczeństwa. Do udzielania takiego wsparcia należy się przygotować, bowiem okres adolescencji i wczesnej dorosłości u osób z autyzmem, wiąże się z wieloma wyzwaniami natury społecznej, psychologicznej, zawodowej.

Publikacja pod redakcją naukową Katarzyny Patyk i Marii Panasiuk dostarcza rzetelnej wiedzy o zagrożeniach i problemach, jakie towarzyszą osobom z ASD u progu dorosłości, a przede wszystkim opisuje przykłady wsparcia. Książka skierowana jest do wychowawców, nauczycieli, terapeutów, psychologów, studentów, pracowników socjalnych oraz rodziców osób z autyzmem.

Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka

Okres dojrzewania i wczesnej dorosłości to czas intensywnych zmian w rozwoju każdego człowieka. U osób z autyzmem te zmiany mają dodatkowy wymiar; przynoszą trudności w zrozumieniu zmian fizycznych, w zawieraniu i podtrzymywaniu relacji z innymi ludźmi (przyjaźń, związki intymne), a także w życiu zawodowym. Tym transformacjom często towarzyszy emocjonalne cierpienie i poczucie odrzucenia.

Na skutek deficytu umiejętności społecznych, dorosłe osoby z ASD mają trudności w budowaniu i podtrzymywaniu związków międzyludzkich. Otoczenie w miejscu pracy ma problemy w zrozumieniu nietypowego odczuwania bodźców (integracja sensoryczna), zachowań stereotypowych, czy niepożądanych, braku elastyczności w radzeniu sobie z problemami. W efekcie czego ludzie z autyzmem mają trudności ze zdobyciem, a później utrzymaniem miejsca pracy.

Także relacje partnerskie, intymne są obszarem dużych trudności i barier. Patricia Howlin (2012) podaje, że jedynie 14 % osób z ASD zawiera związki małżeńskie, bądź pozostaje w długotrwałych związkach intymnych lub przyjacielskich, a mniej niż 20 % żyje w pełni, bądź w części samodzielnie.

Do wymienionych trudności dołączają jeszcze nierzadko problemy ze zdrowiem fizycznym i psychicznym (lęk, depresja). To wszystko sprawia, że dorosłe osoby z ASD napotykają na przeszkody w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu satysfakcji życiowej. Dlatego tak ważne jest wsparcie udzielane ze strony najbliższych i środowiska.

Wyzwania czekają także na rodziców, których autystyczne dzieci wchodzą w wiek dojrzewania. Pogodzenie się  z dorastaniem dziecka, przyznawanie mu prawa do dokonywania wyborów, trudne kwestie seksualności, konieczność sprawowania długotrwałej opieki z racji niepełnosprawności, obawy o przyszłość, to tylko niektóre z nich. Rodzice także wymagają więc wsparcia emocjonalnego i instrumentalnego.

W Polsce dorosłe osoby z ASD wciąż nie otrzymują wystarczającej pomocy, a ich rodziny są niejednokrotnie pozostawiane same sobie z problemami. Ciągle za mało jest badań dotyczących dorosłości ludzi z autyzmem. Tym bardziej cenna jest omawiana książka, kompleksowo ujmująca zagadnienia dojrzewania i wczesnej dorosłości osób ze spektrum zaburzeń autystycznych.

Znajdziemy w niej przykłady wsparcia, takie jak: Model Pozytywnego Wspierania Zachowań (realizowany głównie poza granicami naszego kraju), działalność Farmy Życia zbudowanej w Więckowicach pod Krakowem, czy Warsztatu Terapii Zajęciowej „Mada” z Nowego Sącza, gdzie daje się podopiecznym szansę na osiąganie zaradności życiowej oraz samodzielności.

Autorzy publikacji, którzy są praktykami, przybliżają nam także zagadnienia związane z prowadzeniem treningu umiejętności społecznych, czy tworzeniem przyjaznego środowiska sensorycznego, aby otoczenie było przyjazne i zapewniało komfort osobie autystycznej. Wreszcie mamy opisane prawne możliwości uzyskania pomocy ze strony instytucji państwowych.

Warto sięgnąć po omawianą książkę, aby poznać inną perspektywę patrzenia na autyzm – perspektywę dorosłości ludzi ze spektrum autyzmu.

Publikacja Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka pod redakcją Katarzyny Patyk i Marii Panasiuk ukazała się niedawno nakładem Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego.

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli