Cel ogólny:

pobudzanie rozwoju ucznia/uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych we wszystkich sferach funkcjonowania (kontakt i komunikacja, funkcjonowanie poznawcze, samoobsługa, funkcjonowanie w środowisku) z wykorzystaniem butelek PET.

Cele szczegółowe:

• stymulowanie polisensoryczne;
• kształtowanie/rozwijanie poczucia sprawstwa.

Metody:

stymulacja polisensoryczna (elementy), praktyczne działanie, elementy metody komunikacji wspomagającej i alternatywnej (w zależności od narzędzi, którymi posługuje się uczeń/uczestnik prezentowane są kluczowe symbole obrazkowe, znaki symboliczno-przedmiotowe lub gesty systemu Makaton, np. patrzeć, dotykać, wąchać, słuchać, pracować/wkładać/zajęcia przy stoliku, odpoczywać, koniec).

Potrzebne materiały:

• butelka wody i kubki, ewentualnie łyżeczki lub słomki do picia;
• puste butelki PET z nakrętkami (najlepiej przezroczyste lub błękitne), co najmniej 3 dla jednego uczestnika zajęć;
• białe materiały sypkie w oddzielnych miskach/pojemnikach, np. ryż, fasola, kasza manna;
• substancje zapachowe: ziela angielskie, liść laurowy, torebka ekspresowej herbaty miętowej lub suche liście mięty;
• lejek;
• materiały plastyczne: papier techniczny i taśma klejąca do wykonania lejka z otworem dostosowanym do butelki i wielkości fasoli;
• czerwona butelka z ciepłą wodą i niebieska butelka z zimną (schłodzoną w lodówce);
• białe prześcieradło i butelki PET bez nakrętek (w zależności od długości ścieżki sensorycznej);
• stojak bazalny lub sznurek, drążek/trzonek od szczotki i 2 krzesła.

Przebieg pracy:

Każda aktywność ucznia/uczestnika poprzedzona jest znanym mu komunikatem uprzedzającym wąchanie/dotykanie itp. Nauczyciel wymawia imię, komentuje czynność i rodzaj stosowanego bodźca, np. X dotknę Twoją rękę butelką z ciepłą wodą. Natomiast po odczekaniu aż podopieczny oswoi się z danym bodźcem – nauczyciel opisuje reakcję ucznia/uczestnika, np. Uśmiechasz się – lubisz ciepłą wodę. Widzę, że jest to dla ciebie przyjemne.
W każdym zadaniu nauczyciel dostosowuje zakres pomocy do potrzeb konkretnej osoby (prowadzenie dłoni albo podpowiedź fizyczna, słowna lub wizualna).

1. Powitanie zgodne z codziennym rytuałem (np. w kole z użyciem świecy, dzwonka, komunikatora lub piosenki na powitanie).

CZĘŚĆ I: BUTELKA PET I WODA

2. Stymulacja dotykowa:

• dotykanie butelki z wodą, odczuwanie gładkiej powierzchni butelki oraz wyróżniającego się miejsca z nalepką na butelce, przesuwanie dłonią po butelce i doświadczanie jej kształtu oraz naciskanie i odczuwanie różnego stopnia twardości butelki, np. tuż przy nakrętce i w połowie butelki;
• chwytanie i próby utrzymania butelki w dłoni/dłoniach, unoszenie i odczuwanie jej ciężaru.

3. Stymulacja słuchowa:

• słuchanie nalewania wody z butelki do kubka (nauczyciel nalewa z różnej wysokości oraz szerszym i węższym strumieniem, by skoncentrować uwagę podopiecznego na odmiennych dźwiękach);
• wsłuchiwanie się w odgłosy wody przelewającej się wody w zakręconej butelce;
• zgniatanie pustej butelki rękami.

4. Picie wody zgodnie z możliwościami podopiecznych (kubek/łyżeczka/przez słomkę).

CZĘŚĆ II: BUTELKA PET I MATERIAŁY SYPKIE

5. Wykonanie pracy polegającej na wsypywaniu materiałów sypkich do butelki:

a) manipulowanie w misce z danym materiałem sypkim;
b) wsypywanie materiału sypkiego do butelki z wykorzystaniem lejka kuchennego (ryż, kasza manna) lub lejka ze zwiniętej kartki papieru (fasola);
c) przygotowanie materiałów sypkich do włożenia do butelki:

• wąchanie wybranej substancji zapachowej (np. liść laurowy);
• zgniatanie substancji w rękach;
• wkładanie zgniecionej substancji do butelki z materiałem sypkim;

d) zakręcanie butelki, poruszanie nią i obserwowanie zmian, czyli mieszania się materiałów białych z zapachowymi.

6. Akompaniowanie (potrząsanie dźwiękowymi butelkami):

• potrząsanie butelką, naprzemienne unoszenie jednej i drugiej strony butelki oraz wsłuchiwanie się w odmienne dźwięki powstające przy obydwu tych czynnościach;
• napełnianie kolejnej butelki innym materiałem sypkim i zapachowym przy stwarzaniu sytuacji wyboru (jedna z dwóch);
• potrząsanie wszystkimi butelkami, raz jedną, raz drugą ręką, kierowanie uwagi na butelkę o preferowanym dźwięku;
• potrząsanie dźwiękowymi butelkami do:
  a) piosenki śpiewanej przez nauczyciela;
  b) utworu Szybko-wolno https://www.youtube.com/watch?v=7ZMh6tc7rt0
  c) utworu Głośno-cicho https://www.youtube.com/watch?v=rOuvaOIStXU

CZĘŚĆ III: BUTELKI PET Z CIEPŁĄ I ZIMNĄ WODĄ, SUSZARKA DO WŁOSÓW

7. Stymulacja termiczna:

• dotykanie czerwonej butelki z ciepłą wodą oraz niebieskiej z zimną wg zasady przyjemny-nieprzyjemny-przyjemny;
• rolownie stopą butelki z ciepłą i zimną wodą wg powyższej zasady;
• owiewanie stóp ciepłym powietrzem z suszarki do włosów (oddalanie i ostrożne przybliżanie suszarki do ciała) oraz nakładanie skarpet.

CZĘŚĆ IV: PUSTE BUTELKI PET

8. Kroczenie po butelkach PET owiniętych w prześcieradło:

a) dla osób chodzących – pokonywanie ścieżki sensorycznej z asekuracją nauczyciela;
b) dla osób niechodzących – rytmiczne naciskanie stopami na butelki PET i zwalnianie ucisku na butelkę (unoszenie nóg przez n-la) z wsłuchiwaniem się w powstające odgłosy lub naprzemienne mocne i delikatne dociskanie butelek do utworu Głośno-cicho https://www.youtube.com/watch?v=46qCVuKmhyg

CZĘŚĆ V: BUTELKI SENSORYCZNE

9. Podejmowanie aktywności własnej w siadzie lub w leżeniu przy odpowiednim podparciu części ciała za pomocą kształtek rehabilitacyjnych i poduszek bazalnych:

a) samodzielne dotykanie/kopanie nogami (w celu uzyskania dźwięku) butelek sensorycznych zawieszonych na stojaku bazalnym;
b) zdejmowanie/spychanie z kolan butelek sensorycznych (wypełnionych kilkoma ziarenkami fasoli, ryżu, kaszy) przymocowanych za pomocą sznurka do wózka;
c) przewracanie postawionych przy ruchomych częściach ciała butelek sensorycznych.

10. Wykonywanie czynności porządkowych (elementarna pomoc przy sprzątaniu sali po zajęciach):

• wkładanie butelek do pojemnika/pomoc w odnoszeniu przedmiotów na właściwe miejsca;
• pomoc w ścieraniu blatu stołu.

11. Pożegnanie zgodne z codziennym rytuałem.

Scenariusz zajęć dla osób ze znaczną lub głęboką niepełnosprawnością intelektualną opracowała: Justyna Lato-Orłowska

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli