Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika Specjalna
Opublikowano: 15 lipca 2021 roku.
Cele:
- rozwijanie wrażliwości wzrokowej, słuchowej i dotykowej
- usprawnianie rąk lub (dla podopiecznych z głębszą niepełnosprawnością) ćwiczenie koordynacji wzrokowo-ruchowej
- wyzwalanie aktywności uczniów/uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
Metody:
stymulacja polisensoryczna (elementy), praktyczne działanie, elementy muzykoterapii, elementy metody komunikacji wspomagającej i alternatywnej
Potrzebne materiały:
- laptop/tablet do odtworzenia filmu ze zdjęciami zimowego krajobrazu przy utworze Zima Vivaldiego (poniżej, w punkcie 2 przykładowe linki)
- biała tkanina (zwiewna, lekka, o wielkości odpowiedniej do przykrycia co najmniej połowy ciała ucznia/uczestnika)
- wytłaczanka po jajkach (wysterylizowana w kuchence mikrofalowej)[1]
- białe nici lub włóczka
- nożyczki
- 2 worki foliowe, do których można włożyć dłoń
- różnorodne rodzaje białych materiałów (wata, ręcznik papierowy, papier śniadaniowy, chusteczki higieniczne, kartki do ksero itd.), ewentualnie biała piłka do tenisa stołowego
- inne akcesoria (pojemnik/miska, ryż, ręczniki) w zależności od ćwiczeń wybranych dla konkretnego podopiecznego z punktu nr 6
Przebieg pracy:
1) Powitanie zgodne z codziennym rytuałem.
2) Aktywności podejmowane przez ucznia/uczestnika przy zimowym utworze muzycznym:
- „oglądanie” piękna ośnieżonej przyrody podczas utworu Zima Vivaldiego ze strony https://www.youtube.com/watch?v=TjhbQDfI0rg lub https://www.youtube.com/watch?v=1tpIMPu0F3s
- poruszanie w rytm muzyki białym materiałem[2] (w przypadku ograniczeń ruchowych u ucznia/uczestnika zajęć, to nauczyciel wspólnie z podopiecznym trzyma materiał i porusza nim w tempie, i zakresie ruchów zgodnym z preferencjami podopiecznego)
- ściąganie z siebie białego materiału, którym nauczyciel zakrył podopiecznego na zakończenie utworu muzycznego[3].
3) Podejmowanie aktywności z wykorzystaniem białych materiałów i folii:
- poszukiwanie białych materiałów wokół siebie (można ułatwić zadanie eksponując biały element na ciemnym tle)
- wybór jednego materiału (nauczyciel może ułatwić wskazywanie, poprzez podsunięcie dwóch materiałów, spośród których podopieczny wskaże wzrokiem, ręką czy w inny typowy dla siebie sposób)
- dotykanie, chwytanie, szeleszczenie, pocieranie i wykonywanie innych zaproponowanych przez nauczyciela czynności, związanych z tym wybranym materiałem, przy komunikacie słownym nauczyciela (X zobacz – białe i miękkie, białe i gładkie, białe i szeleszczące itp.).
4) Wykonanie kuli:
- odrywanie białych kartek papieru i wkładanie ich do foliowych worków, by kula była biała i dostarczyła odmiennych wrażeń dotykowych
- odrywanie i zgniatanie materiałów o odmiennej fakturze naprzemiennie np. miękka wata, „sztywna” kartka ksero, chropowata folia bąbelkowa, śliska i szeleszcząca folia celofanu/rękawa do pieczenia, gładka chusteczka higieniczna, nierówny ręcznik papierowy z wytłaczanymi wzorami
- nadanie kulom odpowiedniego kształtu z wykorzystaniem białej nici lub włóczki, którą uprzednio możemy podać do potrzymania lub zawijać i odwijać dłoń podopiecznego, zachęcając do samodzielnej aktywności.
5) Wkładanie kul do wytłaczanki, zamknięcie i zabezpieczenie jej gumką recepturką z pomocą nauczyciela.
6) Ćwiczenia z wykorzystaniem kul sensorycznych[4]:
- opukiwanie wytłaczanką z kulkami konkretnych części ciała, z odpowiednim komunikatem słownym w celu utrwalania schematu ciała, np. w rytm muzyki, ze szczególnym uwzględnieniem stawów
- stymulacja/elementy masażu (np. dłoni, stóp) kulami sensorycznymi o odmiennej fakturze, wg zasady przyjemne w dotyku, mniej przyjemne, przyjemne
- przesuwanie/kopanie kul sensorycznych stopą, umieszczenie kuli między stopami i unoszenie jej lub przenoszenie do pojemnika
- obejmowanie kuli sensorycznej całą dłonią, zaciskanie i otwieranie dłoni
- rolowanie kuli dłonią z wyprostowanymi palcami, np. po ręce lub po stole (naprzemiennie, obiema rękami, do przodu lub na boki)
- dobieranie w pary kul o takiej samej fakturze (np. dwie z waty, dwie z foli bąbelkowej itp.)
- poszukiwanie kul ukrytych, np. pod nogą, pod kubkiem, w rękawie itp.
- wyszukiwanie kul schowanych pod materiałem sypkim, np. kaszą, ryżem i wkładanie ich do wąskiego pojemnika
- zbieranie rozsypanych kul/sięganie po kulki położone z różnych stron ciała (chwytanie raz jedną, raz drugą ręką lub trzymanie obu kulek w dłoniach jednocześnie) i wkładanie ich do miski
- przekładanie kuli sensorycznej z ręki do ręki (z i bez kontroli wzroku)
- toczenie kul sensorycznych po gładkiej powierzchni, np. po wyznaczonym torze w postaci dwóch zrolowanych ręczników
- przesuwanie kul sensorycznych z wykorzystaniem przedmiotu, np. jak podczas uproszczonej gry w bilard albo w hokeja w zależności od sprawności fizycznej podopiecznego
- wybór kuli i wkładanie/wrzucanie do pojemnika, przy czym pojemnik ustawiamy nie tylko na wprost, ale także z prawej i z lewej strony, aby podopieczny miał okazję do ćwiczeń z przekraczaniem linii środka ciała
- rzucanie kul raz jedną, raz drugą ręką, jak najdalej od siebie
- przenoszenie kuli w określone miejsce, tak aby nie upadła, np. na otwartej dłoni.
7) Wkładanie kul sensorycznych[5] do wytłaczanki po jajkach i nakładanie na nią gumki recepturki w celu „zabezpieczenia” zawartości.
8) Pożegnanie zgodne z codziennym rytuałem.
[1] Na wcześniejszych zajęciach wytłaczanka może być ozdobiona przez przyklejenie elementów kojarzących się
z zimą np. śnieżynkami z wycinacza, serwetkami (ewentualnie za pomocą techniki decupage). Kolorowe otwory wytłaczanki pozwalają na wprowadzanie ćwiczeń utrwalających 4 podstawowe kolory np. przy umieszczaniu białej kuli sensorycznej w danym otworze w kolorze żółtym, czerwonym, niebieskim lub zielonym.
[2] Zamiast białego materiału można użyć białej wstążki na patyku, wówczas podopieczny może poruszać rękoma jak dyrygent przed orkiestrą.
[3] Materiał powinien być ułożony w taki sposób, aby umożliwić osobie, nawet z dużymi ograniczeniami ruchowymi, przeżycie sukcesu w tej sytuacji zadaniowej, np. materiał położony tylko na czoło, aby była możliwość zsunięcia go przy najmniejszym ruchu przez poruszanie głową lub dłonią położoną przy barku pod materiałem.
[4] Przykłady ćwiczeń, z których należy wybrać te właściwe pod względem możliwości percepcyjnych podopiecznego lub zmodyfikować ćwiczenia dostosowując do jego potrzeb.
[5] Nauczyciel podpowiada, wspiera manualnie (nie wyręcza) i przede wszystkim komentuje czynności podejmowane przez podopiecznego np. X widzę, że dotknąłeś/wybrałeś miękką/szeleszczącą kulkę. X włożyłeś w otwór. Brawo!
Autor: Justyna Lato-Orłowska – pedagog specjalny, nauczyciel w Zespole Szkół Specjalnych Nr 103 w Poznaniu – Czytelniczka Portalu