I. Założenia innowacji

Innowacja programowo-metodyczna „Rugby Łamie Bariery” dotyczy jednej z gier zespołowych, jaką jest rugby. Program ten jest zaplanowanym działaniem wspomagającym prawidłowy rozwój dziecka, tj. harmonijne funkcjonowanie sfer: poznawczej, emocjonalnej, społecznej i ruchowej u dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Wsparcie merytoryczne zapewnia Okręgowy Związek Rugby w Olsztynie.

Wdrożenie tego programu zostało zaplanowane dla dzieci niepełnosprawnych szkoły podstawowej przy SOSW nr 1 w Elblągu w ramach dodatkowych zajęć sportowych. Program ten oparty jest o podstawę programową kształcenia ogólnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym w szkołach
podstawowych.

II. Cele ogólne:

1. kształtowanie i doskonalenie harmonijnego rozwoju fizycznego uczniów poprzez odpowiedni dobór środków wspomagających funkcjonowanie układu: ruchowego, oddechowego, nerwowego i krążenia;
2. kształtowanie wolicjonalne charakteru i pożądanych postaw uczniów w działaniu indywidualnym i zespołowym;
3. zachęcanie do uczestnictwa w rekreacyjnych i sportowych formach aktywności fizycznej;
4. prawidłowy rozwój psychomotoryczny, rozwijanie i doskonalenie sprawności fizycznej;
5. wzmacnianie poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości;
6. rozwijanie umiejętności osobistych i społecznych sprzyjających dobremu samopoczuciu i pozytywnej adaptacji do zmian.

III. Szczegółowe cele kształcenia i wychowania

1. Edukacyjne:

• doskonalenie umiejętności technicznych i taktycznych gry w Rugby Tag;
• kształcenie i doskonalenie harmonijnego rozwoju fizycznego uczniów niepełnosprawnych poprzez odpowiedni dobór środków stymulujących i korygujących;
• kształtowanie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej;
• usprawnianie zmysłu równowagi, w miejscu i w ruchu;
• wykształcenie umiejętności naśladownictwa;
• doskonalenie reagowania na bodźce dźwiękowe i wzrokowe;
• nauka współdziałania w grupie i wdrażanie pracy zespołowej przez podnoszenie swoich umiejętności;
• stosowanie różnych metod podczas zajęć;
• nauka prawidłowych zachowań i dbania o własne zdrowie w latach późniejszych;
• hartowanie organizmu ucznia na bodźce psychiczne i fizyczne;
• wdrażanie do stosowania ściśle określonych zasad w danej grze zespołowej – przygotowanie dzieci do udziału w zawodach sportowych na szczeblu powiatowym i wojewódzkim.

2. Wychowawcze:

• działania profilaktyczne skierowane na niwelowanie wad postawy u dzieci;
• kształtowanie pozytywnych postaw wobec aktywności ruchowej, sprawności fizycznej i zdrowia;
• rozwijanie wolicjonalnych cech charakteru: odwagi, ambicji, woli walki, odporności, wytrwałości, szacunku oraz gry „fair play”;
• kształcenie pożądanych zachowań i postaw uczniów: odnoszenia sukcesu, przyjmowania porażki, życzliwości wobec wygranych i przegranych, szacunku dla drugiego człowieka;
• wdrażanie do samokontroli i samooceny;
• podnoszenie wiary w swoje umiejętności i możliwości;
• inspirowanie uczniów do organizacji i udziału w zawodach rekreacyjno-sportowych;
• rozwijanie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych: przestrzeganie zasad, reguł i regulaminów;
• kształtowanie nawyków higienicznych związanych z aktywnością fizyczną (zmiana stroju sportowego, higiena osobista po zajęciach, higiena otoczenia, odżywianie, sen);
• kształcenie postaw społecznych, współdziałania zespołowego: współpracy i współodpowiedzialności;
• kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania kontaktów interpersonalnych;
• wytworzenie pozytywnych więzi między dzieckiem a opiekunem oraz między samymi dziećmi;
• kształtowanie poczucia przynależności do swojej grupy, społeczności.

IV. Procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych

Rugby jest dyscypliną niszową i jedną z najbardziej rozwijających, a jej metodycznym wprowadzeniem jest Rugby Tag. Dyscyplina ta kształtuje i doskonali sprawność motoryczną i psychomotoryczną, uczy podstaw społecznych i podnosi na wysoki poziom cechy wolicjonalne.

Rugby Tag mocno aktywizuje do podejmowania wysiłku fizycznego, co dla naszych podopiecznych jest szczególnie ważne, ponieważ schematyczne, monotonne ćwiczenia są nieatrakcyjne dla dzieci z mniejszą wydolnością intelektualną, a każda aktywność podana w formie gry czy zabawy sprawia, że chętniej w niej uczestniczą. Dyscyplina ta w swojej prostocie i dostępności, z nieskomplikowaną techniką oraz możliwością realizacji w dowolnych warunkach, idealnie wpisuje się w kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym i znacznym. Forma ruchu poprzez zabawę ma ogromne korzyści zdrowotne. Jest środkiem wspomagającym rozwój aparatu ruchu oraz układów: oddechowego, krwionośnego i nerwowego dzieci.

V. Metody pracy:

1. reproduktywne (odtwórcze): naśladowcza, programowa, programowego uczenia się;
2. proaktywne (usamodzielniające): zabawowo-naśladowcze, zabawowo-klasyczne, bezpośredniej celowości ruchu, programowego usprawniania się;
3. kreatywne (twórcze): ruchowej ekspresji twórczej, problemowe.

VI. Przewidywane efekty innowacji:

• da pozytywne odczucie w kontakcie z innym człowiekiem;
• wyzwoli swobodę zachowań i naturalności;
• da okazję do rozładowania energii;
• wyzwoli zaangażowanie;
• da pewność siebie;
• da radość działania w grupie;
• poprawi funkcjonowanie uczniów, w zakresie sfery psychoruchowej.

VII. Sposoby ewaluacji:

• semestralne monitorowanie efektywności stosowanych oddziaływań;
• analiza ankiet po I semestrze skierowana do nauczycieli/wychowawców uczniów uczestniczących w zajęciach.

VIII. Dokumentacja innowacji pedagogicznej:

• plan pracy;
• nagrania wideo zajęć grupowych;
• dokumentacja fotograficzna, przygotowanie wystawy podsumowującej program „Rugby – dyscyplina przełamująca bariery”.

IX. Ramowy program nauczania: ilość godzin dostosowywana jest do możliwości uczniów

1. Kształtowanie zasad bezpieczeństwa i organizacji pracy na zajęciach Rugby Tag:

a) zapoznanie z regulaminem sali i zasadami bezpieczeństwa podczas zajęć, kształtowanie podstawowych nawyków higienicznych przed, po i w trakcie zajęć oraz nauka odpowiedzialności za rzeczy osobiste;
b) zapoznanie z zasadami podczas wyjść na zajęcia poza teren placówki, kształtowanie odpowiedzialności wzajemnej, wprowadzenie pojęcia drużyny;
c) zapoznanie ze sprzętem (piłka, tagi, pasy);
d) kształtowanie umiejętności zakładania pasów i tagów.

2. Poznanie uproszczonych przepisów oraz zasad Rugby Tag:

a) kształtowanie umiejętności właściwego wykorzystywania sprzętu, wdrażanie nowych pojęć (pasy, tagi, przyłożenia);
b) kształtowanie umiejętności poruszania się po boisku – zabawy ruchowe po wyznaczanym terenie boiska, przekraczanie/nie przekraczanie linii, dobieganie do linii;
c) utrwalanie podstawowych stosunków przestrzennych za, przed, z prawej, z lewej itp. (ćwiczenia w parach i ćwiczenia z piłką).

3. Podania i chwyty piłki:

a) nauka chwytów piłki podrzucanej przez siebie – ćw. z elementami reakcji na sygnał, ćw. z elementami rzutów na odległość i do celu;
b) nauka podań chwytów piłki w parach – kształtowanie umiejętności reakcji na określony sygnał, nauka reakcji na podst. obserwacji kolegi z pary.

4. Podania i chwyty piłki w biegu:

a) nauka chwytów piłki podrzucanej przez siebie w biegu – ćw. z elementami rekcji na sygnał, ćw. z elementami rzutów na odległość i do celu;
b) nauka podań chwytów piłki w parach – kształtowanie umiejętności reakcji na określony sygnał, nauka reakcji na podst. obserwacji kolegi z pary.

5. Poruszanie się po boisku:

a) wyznaczenie miejsc pozycji i doskonalenie chwytania i podawania piłki w zespole (wdrażanie podstawowych elementów do gry w ataku), omijanie przeszkód (pachołki, przeszkody wysokościowe).

6. Poruszanie się po boisku – gra w ataku:

a) utrwalanie ustawień zawodników na pozycjach;
b) utrwalanie podstawowych zasad gry w ataku, rzuty i chwyty piłki w biegu;
c) nauka podań piłki do tyłu i doskonalenie elementu przyłożenia.

7. Przyłożenie piłki:

a) nauka i wdrażanie prawidłowego przyłożenia piłki w polu punktowym;
b) nauka prawidłowej pozycji przyłożenia i określenie pola punktowego, przekraczanie linii;
c) kształtowanie motywacji sportowej, umiejętność różnicowania ilości punktów – ćw. praktyczne z elementami liczenia (tablica punktowa).

8. Poruszanie się po boisku – gra w obronie:

a) utrwalanie podstawowych zasad gry w obronie, ćw. zrywania tagów, wdrażanie do bezkontaktowej gry w zespole;
b) nauka bezpiecznego upadania, ćw. na materacach pojedynczo i w parach;
c) nauka bezpiecznego kontaktu w trakcie gry (ćw. na „telefonach”), omijanie, wymijanie, nauka rywalizacji (wyścigi rzędów, wyścigi w parach).

9. Podstawowe założenia taktyczne:

a) utrwalanie pozycji zawodników w ataku i obronie – próby gry zespołowej;
b) doskonalenie podstawowych zasad gry w ataku, rzuty i chwyty piłki w biegu – elementy meczu;
c) doskonalenie podstawowych zasad gry w obronie, bezkontaktowe zrywanie tagów – elementy meczu.

10. Podstawowe założenia taktyczne:

a) doskonalenie podstawowych zasad gry w ataku i obronie – utrwalanie zasad taktyki meczu;
b) prezentacja zdobytych umiejętności w Rugby Tag w trakcie szkolnego turnieju.

Autorzy: Małgorzata Oleksiak, Anna Wójtowicz, Ewelina Deja, Henryk Pach – Czytelnicy Portalu