Tytuł: Poznaję moje dłonie – stymulacja polisensoryczna
z wykorzystaniem materiałów o zróżnicowanej powierzchni

Cele:

• Rozbudzanie czucia powierzchniowego
• Rozwijanie komunikacji pozawerbalnej (za pomocą mowy ciała, języka emocji i różnego rodzaju bodźców)
• Rozwijanie aktywności własnej uczniów
• Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji
• Rozbudzanie wrażliwości i możliwości percepcyjnych poszczególnych zmysłów
• Stymulacja polisensoryczna (wzrokowa, słuchowa, dotykowa
  i smakowa)
• Tworzenie sytuacji, w których uczeń poznaje najbliższe otoczenie

Organizacja zajęć

1.    Zajęcia wstępne (przywitanie)

Nauczyciel puszcza muzykę relaksacyjną („Wiosna”). Następuje indywidualne przywitanie się z każdym z uczniów poprzez wymówienie głośno imienia każdego z nich oraz delikatne pogłaskanie ucznia twarzy w sposób akceptowany przez nie. Następnie zakłada uczniom fartuszki.

2. Przebieg zajęć

A. Nauczyciel zapoznaje ucznia z dotykiem dłoni z jednoczesnym wymawianiem funkcji jaką one pełnią:

• To są moje ręce – nauczyciel dotyka ręce ucznia
• Ręce ciężko pracują– nauczyciel kołysze rękoma ucznia w różne strony
• To są moje dłonie – delikatny masaż dłoni (można użyć kremu/olejku)
• Dłonie dużo dotykają – nauczyciel pokazuje uczniowi misę z różnymi „darami lasu”- szyszki, liście, patyczki, orzechy itp. i zachęca ucznia do zapoznania się poprzesz wzrok, dłonie oraz węch z przedmiotami znajdującymi się w misce. Obserwuje reakcję ucznia na stymulację wzrokowo-węchowo-dotykową.

A. Nauczyciel zapoznaje ucznia z dotykiem dłoni z jednoczesnym wymawianiem słów wierszyka z zabawy paluszkowej:

„Dwie rączki się spotkały-więc się rączki przywitały

Najpierw zaklaskały, później się pogłaskały

Mocno się ściskały, bo się nie widziały

Jak się przywitały, no to pogadały

Gdy się pogłaskały, to się żegnać zaczynały-znowu zaklaskały

Znów się pogłaskały

Mocno się ściskały – a na koniec pomachały…”

B. Nauczyciel podchodzi kolejno do każdego ucznia i prezentuje mu mąkę (wysypaną w misce). Następnie podchodzi kolejno do uczniów i zapoznaje ich z produktem (dotyka odrobiną mąki policzka dziecka, nastawia do powąchania, posypuje nią wierzch jego dłoni a następnie zanurza dłonie dziecka do miski z mąką). Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

Nauczyciel pokazuje kolejno uczniom drugi produkt naturalny –groch/fasolę (wysypaną na misce). Również  zapoznaje uczniów z grochem dotykając nim dłonie ucznia a następnie zachęca je do zapoznania się z produktem poprzez zapach i dotyk. Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

C. Nauczyciel zapoznaje uczniów z „klockami” dydaktycznymi o gładkiej i miękkiej powierzchni (metal, linoleum, futerko z miękkiego włosia), podchodzi kolejno do uczniów dotyka o pociera nim policzków dziecka, następnie pociera jego ręce i dłonie. Jednocześnie zachęca  ucznia do potrzymania przedmiotu w rękach.

Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom drugi klocek dydaktyczny o powierzchni chropowatej i szorstkiej (papier ścierny, gąbka). Następnie podchodzi po kolei do uczniów i zapoznaje ich z przedmiotem przesuwając klocki po twarzy, rękach i palcach dziecka. Jednocześnie zachęca  ucznia do potrzymania przedmiotu w rękach. Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

D. Nauczyciel pokazuje kolejno uczniom naturalną roślinę o śliskiej powierzchni (np. szczypior, nać pietruszki), następnie podchodzi kolejno do uczniów i zachęca je do zapoznania się z przedmiotem poprzez zapach (powąchanie rośliny) i dotyk (głaskanie oburącz szczypiorku). Obserwuje reakcję ucznia na stymulację węchowo-czuciowo-dotykową.

Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom inną roślinę o szorstkich liściach (np. Bazylia, Rozmaryn), podchodzi kolejno do uczniów i zachęca je do powąchania pachnącej rośliny i „pogłaskania” palcami lub całą dłonią rośliny. Obserwuje reakcję ucznia na stymulację węchowo-czuciowo-dotykową.

E. Nauczyciel demonstruje kolejno uczniom materiał sztuczny gładki (styropian), przesuwa nim po twarzy i dłoniach ucznia i zachęca go do potrzymania i manipulowania przedmiotem.

Następnie nauczyciel pokazuje uczniom innym materiał sztuczny szyszkę, dotyka nią twarzy, dłoni i palców dziecka oraz zachęca do potrzymania przedmiotu.

F. Nauczyciel pokazuje uczniom kolejno miskę z wodą, delikatnie zanurza dłonie ucznia w wodzie, ochlapuje twarz dziecka, zachęca je do samodzielnego zanurzenia dłoni w misce.

Następnie podaje uczniom miskę z wodą  rozrobioną z mąką (konsystencja zagęszczona) i również zachęca ucznia do zapoznania się z „masą” poprzez dotyk (ewentualnie zapach). Stara się, by dłonie i palce dziecka poczuły gęstość „masy”. Obserwuje reakcję ucznia na stymulację czuciowo-dotykową.

3.    Zakończenie

• Nauczyciel wyciera twarz/dłonie uczniów ręcznikiem lub serwetką;
• Nauczyciel pomaga uczniom zrzucić fartuszki;
• Nauczyciel wyłącza muzykę relaksacyjną.

Materiały dydaktyczne:

 Kaseta audio z muzyką relaksacyjną, „klocki dydaktyczne”, papierowe chusteczki, krem, ręcznik, fartuszki, tacki, serwetki, miski z mąką, grochem, fasolą, wodą, rośliny

Metody:

• Metoda dwuczłowieka wg S. Kowalika
• Stymulacja polisensoryczna
• Elementy masażu i muzykoterapii
• Elementy metody metody Pomocnych Dłoni wg F. Affolter.

Literatura:

• Frohlich: Stymulacja od podstaw, Warszawa 1998.
• Affolter: Spostrzeganie, rzeczywistość, język”, Warszawa 1997.
• Kielin (red.), Rozwój daje radość, Gdańsk 1999.
• Miosga „Pomóż mi być – komunikacja i stymulacja zmysłowa osób
  ze znaczną i głęboką niepełnosprawnością intelektualną”, Kraków 2005.
• Piszczek, Terapia zabawą – Terapia przez sztukę, Warszawa 1997.

Autor: Joanna Jankowska

Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli