Od kilku miesięcy dostępny jest na rynku niezwykle cenny program wspierający pracę z osobami ze spektrum autyzmu. To nowatorski projekt, którego zawartość niezwykle wzbogaci i uprości pracę terapeutyczną wielu specjalistów.

Zajmuję się terapią i diagnozą osób ze spektrum już od ponad dwudziestu lat. Sięgam więc pamięcią czasów, gdy każdą pomoc edukacyjną terapeuta i rodzic musieli rysować, wycinać samodzielnie. Zbierano sterty gazet i starych książek, by móc przeprowadzić pełen proces nauki – od pierwszych prób do zastosowania generalizacji. Najtrudniej jednak gromadziło się materiały dotyczące rozwoju emocjonalno-społecznego. Analiza tych dwóch dekad pozwala zauważyć, jak znacząco zmieniło się spojrzenie na terapię osób ze spektrum. To, co jednak pozostało i jest wspólne dla wszystkich diagnozowanych pacjentów, bez względu na poziom funkcjonowania, to trudności w aspekcie rozwoju społecznego i emocjonalnego oraz kompetencji językowych. Z uwagi na fakt, że jestem psychoterapeutą, szczególnie w mojej pracy interesują mnie właśnie te trzy aspekty. Tu program SPEKTRUM AUTYZMU PRO trafia w dziesiątkę. Realizując krok po kroku zawarte w nim zadania, możemy zaopatrzyć naszych podopiecznych w niezwykle cenne umiejętności. Nabywanie kompetencji językowych wpływa bezpośrednio na rozwój świadomości doświadczanych emocji. Opisujemy, co czujemy, i w taki sposób uczymy się, co się z nami dzieje oraz jak możemy sobie z tym poradzić. Ta świadomość bezpośrednio wpływa na nasze interakcje z innymi. Program SPEKTRUM AUTYZMU PRO jest bardzo atrakcyjny. Ma szeroki wachlarz zadań angażujących wiele zachowań ucznia – ale o tym po kolei.

Program pozwala dostosować wygląd ćwiczeń do indywidualnych potrzeb każdego ucznia. Ponieważ dzieciom w ich nauce towarzyszy jedna z sześciu postaci do wyboru, można wybrać stosownie do wieku, płci czy preferencji odpowiednią postać.

Nauczyciel wraz z dzieckiem mogą zdecydować, jaki kontrast między czcionką a tłem zostanie zastosowany na pasku z poleceniem – do wyboru są cztery propozycje. Mogą również postanowić o włączeniu lub wyłączeniu następujących elementów: głośnika z nagranym poleceniem, paska z tekstem polecenia, przycisków nawigacyjnych oraz dźwięku towarzyszącego informacji zwrotnej. Jest to niezwykle cenne, gdy weźmiemy pod uwagę specyficzne trudności w odbiorze bodźców naszych podopiecznych. Taką personalizację programu możemy przygotować dla każdego dziecka. Będziemy również mieli podgląd ćwiczeń i wyniki zapisane osobno przy każdym uczestniku zajęć. Pozwala to monitorować proces terapeutyczny. Mamy rzeczywistą kontrolę nad tym, czego uczymy.

Nauka przebiega w trzech obszarach: rozpoznawanie i nazywanie emocji, poszerzanie kompetencji komunikacyjnych oraz funkcjonowanie społeczne.

Dział dotyczący emocji podzielony jest na dwa obszary: emocje podstawowe oraz „te bardziej skomplikowane”, czyli trudniejsze do opisania. Uczeń uczy się poprzez identyfikację obrazu twarzy, postawy, jaka towarzyszy danej emocji oraz umiejscowienia jej we własnym ciele. Niezwykle wartościowa jest możliwość wyrażenia emocji własną mimiką i zrobienia zdjęcia. Ćwiczenia są w atrakcyjny sposób wspierane grami zręcznościowymi, które zdecydowanie podwyższają atrakcyjność programu i tym samym ułatwiają zapamiętywanie. Pozostając przy emocjach – doskonale wiemy, że najłatwiej zapamiętuje się materiał atrakcyjny, wyzwalający pozytywne emocje, a w programie SPEKTRUM AUTYZMU PRO jest ich naprawdę moc.

Wiemy też, jak cenna jest możliwość doświadczania podczas rozwoju kompetencji językowych. Nauka języka najskuteczniej przebiega, jeśli możemy ćwiczyć wymowę, powtarzać wyrazy, zdania. Dział „poszerzanie kompetencji komunikacyjnych” umożliwia doświadczanie różnych aspektów języka: tempa, natężenia, prozodii czy emocjonalnego zabarwienia. Uczeń zachęcany jest do czytania głośno czy szeptem, wolno lub szybko, a lektor jest znakomitym modelem. Dzieci ze spektrum dużo chętniej wykonują ćwiczenia językowe z wykorzystaniem komputera niż twarzą w twarz z terapeutą.

Doceniam program za spojrzenie na komunikację w sposób szeroki i pełny, uwzględniający kontakt wzrokowy oraz gesty. Doskonałym uzupełnieniem są próby aktywnego słuchania.

Dział trzeci – funkcjonowanie społeczne – to skarbnica doświadczeń, jakie uczeń zdobywa poprzez obserwację scenek i możliwość wyboru właściwych zachowań. Daje to możliwość przedyskutowania z uczniem właściwej drogi postępowania. Dla mnie szczególnie wartościowe są tematy z wiązane z regulacją emocji i inicjowaniem interakcji społecznych.

Ćwiczenia zostały wzbogacone również o możliwość nagrania własnego głosu, co jest niezwykle istotne przy rozwiązywaniu różnych sytuacji społecznych. Łatwo jest nam, osobom pracującym z dziećmi ze spektrum, wyobrazić sobie ucznia proszącego tonem rozkazującym.

Program ten dostarcza wielu możliwości uczenia. Autorki programu przygotowały dodatkowo scenariusze zajęć, które możemy wykorzystać poza programem komputerowym. Myślę, że każdy z nas to doceni.

Autor: Magdalena Mętkowska-Walewska – psycholog, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, certyfikowany diagnosta skalą ADOS-2

Artykuł powstał we współpracy z Wydawnictwem Nowa Era