Nauczyciel współorganizujący kształcenie stał się ważnym ogniwem systemu oświaty. Jego funkcjonowanie i zadania częściowo regulowane są odgórnie na poziomie rozporządzenia ministerialnego, inne określa dyrektor danej placówki.

Najważniejszym aktem prawnym dotyczącym pracy nauczyciela współorganizującego kształcenie – integracyjne w oddziale integracyjnym, specjalne w oddziale ogólnodostępnym – jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Znajdziemy w nim bardzo konkretne zadania postawione przed nauczycielem współorganizującym:

• Prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami zajęć edukacyjnych oraz realizowanie wspólnie wraz z nimi zintegrowanych działań i zajęć określonych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym. Rozporządzenie nie precyzuje, jakie konkretne zajęcia i zadania współprowadzi nauczyciel – wynika to z potrzeb dziecka, oddziału, do którego uczęszcza oraz placówki. Przykładami takich zintegrowanych działań prowadzonych wspólnie przez zespół nauczycieli w zakresie kształcenia specjalnego i integracyjnego są: zapoznanie się z orzeczeniem i innymi dokumentami, diagnoza potrzeb i możliwości wychowanka, opracowanie dostosowań realizowania programu nauczania lub wychowania przedszkolnego, systemu motywacyjnego czy sposobu komunikowania się z dzieckiem.
• Prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup pracy wychowawczej z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym. Podobnie jak w poprzednim zapisie przytaczanego rozporządzenia, wspomniana praca wychowawcza będzie realizowana w najróżniejszych formach – wśród nich możemy wyróżnić lekcję/zajęcia lub ich fragmenty, rozmowy, dyskusje, projekty czy konkursy. Dzięki tym działaniom, możemy oddziaływać na ucznia lub wychowanka w kierunku pożądanym przez nas i jego rodziców, jak również integrować go z grupą bądź zespołem klasowym.
• Uczestniczenie, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych oraz zintegrowanych działaniach prowadzonych przez innych nauczycieli, specjalistów i wychowawców, określonych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym. To zadanie wyartykułowane w rozporządzeniu ma na celu dostosowanie procesu kształcenia i wychowania do potrzeb dziecka korzystającego z kształcenia specjalnego. Takie dostosowanie może przybrać formę np.: kierowania uwagą, powtarzania poleceń, aktywizowania i zachęcania ucznia, pomocy w zorganizowaniu aktywności i uporządkowaniu otoczenia czy stosowania podpowiedzi manualnych lub werbalnych.
• Udzielanie pomocy nauczycielom, specjalistom i wychowawcom w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym. Nauczyciel współorganizujący kształcenie, dzięki swoim kompetencjom, kwalifikacjom, wiedzy i umiejętnościom, jest zorientowany w katalogu dostępnych metod i pomysłów oraz może zaproponować wypróbowanie tych, które pozwolą najskuteczniej wspierać ucznia lub wychowanka korzystającego z kształcenia specjalnego.
• Prowadzenie zajęć terapeutycznych i rewalidacyjnych zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Rozporządzenie precyzuje również, że wymiar zajęć i zakres działań, w których uczestniczy nauczyciel współorganizujący kształcenie integracyjne lub specjalne, realizując swoje bardzo konkretne zadania, ustala dyrektor danej placówki. Podobnie jak każdemu innemu pracownikowi pedagogicznemu, może również powierzyć dodatkowe czynności niezwiązane bezpośrednio z pracą z uczniami, np. w ramach zespołu zadaniowego.

Żaden akt prawny nie określa wprost, jak powinna wyglądać dokumentacja prowadzona przez nauczyciela współorganizującego kształcenie. Przytaczane rozporządzenie wskazuje na dwa najważniejsze dokumenty dotyczące kształcenia specjalnego, indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny oraz wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia.

W świetle przepisów, ich opracowanie jest zadaniem zespołu nauczycieli i specjalistów pracujących z dzieckiem. Ponadto, każdy nauczyciel, również współorganizujący kształcenie, na mocy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, obowiązany jest do prowadzenia obserwacji i diagnozowania potrzeb i możliwości uczniów, jak również realizowania i dokumentowania pracy indywidualnej z podopiecznymi wymagającymi wsparcia. Każda placówka ma prawo opracować własne wytyczne precyzujące wypełnianie i dokumentowanie wyżej wymienionych zadań.

Literatura:

• J. Bogucka, D. Al.-Khamisa, Uczeń niepełnosprawny w szkole ogólnodostępnej, CMPP Warszawa 2009
• R. Flis, Praca w klasie integracyjnej, Impuls, Kraków 2005

Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli