Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli
Opublikowano: 8 sierpnia 2016 roku.
Percepcja słuchowa jest zdolnością do odbierania dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, a także interpretowania przez odnoszenie do poprzednich doświadczeń.
Opóźnienia lub zaburzenia w rozwoju percepcji słuchowej powodują problemy z opanowaniem umiejętności rozumienia, mówienia, czytania, pisania. Obniżony poziom analizy i syntezy słuchowej zwykle połączony jest z gorszą pamięcią słuchową, co może skutkować np. trudnościami w opanowaniu tabliczki mnożenia, czy wierszy. Problemy z funkcjami słuchowymi mają niekorzystny wpływ na rozwój słowno-pojęciowy dziecka, ograniczają wnioskowanie oraz uogólnianie na materiale werbalnym.
Percepcję słuchową można stymulować i usprawniać między innymi poprzez ćwiczenia wrażliwości słuchowej, zabawy rytmiczne, ćwiczenia koncentracji słuchowej, słuchu fonematycznego, analizy i syntezy sylabowej oraz głoskowej. Najlepiej przeprowadzać je w formie zabawy; mogą przydać się tu przedmioty codziennego użytku (naczynia, sztućce, guziki), przybory szkolne, dary natury (kasztany, kamyczki, liście, groch). Uwrażliwianie na dźwięki odbywa się w rozmaitych codziennych sytuacjach, nawet podczas spaceru wsłuchując się w odgłosy przyrody.
Poniżej przedstawiamy przykładowe zabawy i ćwiczenia rozwijające słuch, które mogą z dzieckiem przeprowadzać pedagodzy, ale także – z powodzeniem – rodzice.
„Różne dźwięki”
Prowadzący pokazuje dziecku różne przedmioty (np. słoik, kubek, garnek, książkę, butelkę), po czym uderza w nie pałeczką. Dziecko słucha dźwięków, a następnie zamyka oczy. Prowadzący ponownie uderza pałeczką w wybrane rekwizyty, a dziecko odgaduje ich nazwę.
„Zrób, gdy usłyszysz”
Umawiamy się z dzieckiem, jakie ruchy ma wykonać słysząc ustalone sygnały dźwiękowe, np. na jedno klaśnięcie – przysiad, na dwa klaśnięcia – podskok, odgłos spadającej książki na podłogę – kładzenie rąk na głowie.
„Woreczek z literami”
Prowadzący wkłada do woreczka szablony liter. Dziecko losuje literę, głośno ją odczytuje i wymyśla jak najwięcej wyrazów zaczynających się głoską odpowiadającej wylosowanej literze.
„Wizyta mieszkańców innej planety”
Prowadzący zabawę mówi, że w pewnym mieście pojawili się mieszkańcy innej planety. Bardzo spodobał im się język, którym porozumiewają się ludzie, więc postanowili zapamiętać jak najwięcej wyrazów. Podczas nauki okazało się, że nie mogą sobie przypomnieć sylab, którymi rozpoczynają się wyrazy. Zadaniem dzieci jest podpowiedzieć im pierwsze sylaby, np. (sto)lik, (dy)wan, (ta)blica, (ze)zeszyt.
„Urodziny u Balbiny”
Prowadzący wypowiada początek zdania: Na urodziny Balbiny kupimy … Dziecko uzupełnia zdanie nazwą prezentu, a kolejna osoba powtarza zdanie od początku, wymieniając nazwę prezentu poprzednika i dodając swoją. Zabawa trwa do momentu, aż któryś z uczestników pomyli się podczas wymieniania prezentów.
„Kartkowanie książki”
Dzieci siedzą z zamkniętymi oczami w kręgu. Jedna osoba trzyma w rękach książkę i powoli przewraca kolejne kartki, po każdej robiąc krótką przerwę. Zadaniem dzieci jest zapamiętanie ilości przewróconych kartek. Ćwiczenie musi odbywać się w ciszy. Po maksymalnie dwudziestu kartkach, dzieci otwierają oczy, podają swoje wyniki i porównują je.
„Mała myszka”
Dzieci siedzą w kręgu, jedno z nich odgrywa rolę ślepego kotka. Nauczyciel daje znak wybranemu dziecku, które staje się myszką i stara się jak najciszej opuścić krąg nie zauważona przez kota. Kot musi w skupieniu nadsłuchiwać odgłosów myszki, a jeśli ją usłyszał, wskazuje kierunek, z którego dochodził dźwięk.
„Dźwiękowy telegram”
Uczestnicy siedzą w rzędzie jeden za drugim. Ostatnie dziecko demonstruje jakiś cichy dźwięk, np. pstrykanie palcami, zacieranie rąk przy uchu dziecka siedzącego przed nim. Dziecko przekazuje ten telegram dalej, aż dotrze do pierwszej osoby w rzędzie. Następnie ta osoba głośno prezentuje odgłos. Jeśli poda go prawidłowo, przechodzi na koniec rzędu i wysyła nowy telegram.
Źródło: Andrea Erkert – Zabawy rozwijające zmysły, Wydawnictwo Jedność.
Inne przydatne pozycje książkowe
Erkert Andrea, Nowe gry i zabawy pobudzające wszystkie zmysły w przedszkolu na świetlicy w szkole
Podleśna Małgorzata – Stymulacja i terapia. Analiza i synteza słuchowa
Podleśna Małgorzata – Gumowe ucho. Ćwiczenia percepcji słuchowej dla dzieci w młodszym wieku szkolnym
Maurer Alicja – Dźwięki mowy
Bibliografia:
Erkert A., Zabawy rozwijające zmysły. Wydawnictwo Jedność. Kielce 2004.
Florkiewicz V. red., Terapia pedagogiczna. Scenariusze zajęć, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź 2007.
Tońska-Mrowiec, I. Pojmaj A., Zabawy słuchowe. Ćwiczenia dla uczniów klas 0 i I-III, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2012.
Edyta Maroszek
Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli
