Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika Specjalna
Opublikowano: 4 lutego 2020 roku.
Temat innowacji: Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych ucznia z dysfunkcją narządu słuchu
Spis treści:
Wstęp
I Zakres innowacji
II Motywacja wprowadzenia innowacji
III Cele innowacji
IV Metody i formy pracy z uczniem
V Przewidywane osiągnięcia
VI Tematyka zajęć
VII Ewaluacja
VIII Literatura
Wstęp
Rozwój mowy stanowi proces bardzo złożony i wiele warunków musi być spełnionych, aby przebiegał bez zakłóceń. W naturalnych warunkach mowa przez większość dzieci jest przyswajana bez specjalnego trudu. Jeśli dziecko od urodzenia dotknięte jest wadą słuchu, mowa może nie rozwijać się właściwie albo będzie rozwijała się z opóźnieniem.
W przypadku dziecka z wadą słuchu wskazane jest stworzenie najkorzystniejszych warunków, które pozwolą uzyskać prawidłowy rozwój tej funkcji. Szczególną troską należy otoczyć te dzieci, które nie słyszą od urodzenia. Zaopatrzenie ich w aparaturę wzmacniającą dźwięki z otoczenia i podjęcie wczesnej rehabilitacji, rewalidacji i edukacji w tym zakresie, pozwoli na wytworzenie się w polach mózgowych obszarów odpowiedzialnych za funkcje mowy, tak by żaden czynnik nie zaburzał naturalnego jej rozwoju.
I Zakres innowacji
W wyniku przeprowadzonej diagnozy, zaleceń z orzeczenia, opinii z poprzedniego etapu kształcenia, rozmów z rodzicami, psychologiem szkolnym, nauczycielami i własnych obserwacji wynika, że uczeń klasy 1 szkoły podstawowej wymaga indywidualnego wsparcia polegającego na usprawnianiu sfery komunikacyjnej, rozwijaniu zrozumiałości wypowiedzi, wzbogacaniu zasobu słowno-pojęciowego w codziennych doświadczeniach, usprawniania fonologicznego i treningu słuchowego oraz ćwiczeń artykulacyjnych.
Program innowacji pt. Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych ucznia z dysfunkcją narządu słuchu będzie realizowany od listopada do czerwca roku szkolnego 2019/2020 z możliwością kontynuowania w kolejnych latach. Miesiące wrzesień i październik 2019 roku poświęcone będą diagnozie i obserwacji w celu właściwego dostosowania metod i form do pracy z uczniem.
Zajęcia innowacyjne będą odbywać się w ramach obowiązkowych zajęć rewalidacyjnych z zakresu korygowania wad mowy jako element prowadzonych zajęć raz w tygodniu i będą dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia. Czas przeznaczony na realizację poszczególnych zagadnień jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.
II Motywacja wprowadzenia innowacji
Uczeń z dysfunkcją narządu słuchu wymaga indywidualnego podejścia od najmłodszych lat, aby mógł odnaleźć się wśród rówieśników i na miarę swoich możliwości funkcjonować w społeczeństwie.
Na podstawie wieloletnich obserwacji i przeprowadzonych diagnoz pracując w szkole specjalnej zauważyłam, że brak systematycznej pracy i wsparcia dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, powoduje pogłębianie się danych wad i trudności, a tym samym uniemożliwia właściwe funkcjonowanie w środowisku. Dlatego główną przyczyną wprowadzenia innowacji jest potrzeba objęcia opieką i wsparciem zarówno ucznia, jak i jego rodziców w celu właściwego kształtowania i rozwijania umiejętności komunikacyjnych dziecka z wadą słuchu.
III Cele innowacji
Cel główny:
- Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych ucznia z dysfunkcją narządu słuchu.
Cele szczegółowe:
- rozwijanie percepcji słuchowej,
- usprawnianie słuchu fonematycznego,
- rozwijanie umiejętności pragmatyczno-semantycznych,
- poszerzanie zasobu słowno-pojęciowego,
- rozwijanie umiejętności artykulacyjnych,
- doskonalenie zrozumiałości wypowiedzi,
- rozwijanie prozodii mowy,
- rozbudzanie wiary we własne siły i możliwości.
IV Metody i formy pracy z uczniem
W terapii logopedycznej rzadko stosuje się tylko jeden rodzaj metod, co wynika z konieczności realizowania zasady kompleksowych oddziaływań. Wybór metod zawsze jest uwarunkowany rodzajem zaburzenia, wiekiem i możliwościami dziecka. W przypadku ucznia, względem którego realizowane będą działania programu innowacji, mamy do czynienia z niepełnosprawnością sprzężoną: niedosłuchem i autyzmem.
Z uwagi na występujące u dziecka deficyty i zaburzenia, wybór metod i form będzie różnorodny:
- Ćwiczenia ortofoniczne.
- Metoda wyjaśniania położenia narządów mowy.
- Kontrola wzrokowa (metoda wzrokowa).
- Ćwiczenia autokontroli słuchowej.
- Ćwiczenia kinestezji artykulacyjnej.
- Metoda dotyku i czucia skórnego.
- Metody alternatywnej komunikacji.
V Przewidywane osiągnięcia
Uczeń:
- rozwinie percepcję słuchową,
- usprawni słuch fonematyczny,
- rozwinie umiejętności pragmatyczno-semantyczne,
- poszerzy zasób słowno-pojęciowy,
- rozwinie umiejętności artykulacyjne,
- usprawni zrozumiałość wypowiedzi,
- rozwinie prozodię mowy,
- rozbudzi wiarę we własne siły i możliwości.
Nauczyciel:
- wzrost kompetencji do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
- nawiązanie i utrzymywanie współpracy z innymi logopedami pracującymi z dziećmi z dysfunkcją narządu słuchu,
- doskonalenie umiejętności i metod pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi poprzez samodoskonalenie, studiowanie literatury fachowej,
- podtrzymywanie współpracy i wymiana doświadczeń z innymi specjalistami pracującymi z uczniem,
- współpraca z rodziną chłopca w celu nawiązania pozytywnych relacji służących uzyskaniu skutecznych efektów terapii.
VI Tematyka zajęć
| Lp. | BLOK TEMATYCZNY | RODZAJ ĆWICZEŃ | ILOŚĆ GODZIN | EFEKTY |
| 1. | trening słuchowy | – ćwiczenia reakcji na dźwięki – ćwiczenia rozpoznawania dźwięków – ćwiczenia lokalizowania dźwięków | 12 | |
| 2. | ćwiczenia fonologiczne | – wyróżnianie sylab i głosek w wyrazach, wyrazów w zdaniu – wymyślanie rymujących się wyrazów (czytanie, pisanie, szukanie obrazków) – układanie wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego – rysowanie przedmiotów zaczynających się, kończących, lub mających w środku daną głoskę – słuchanie wierszy, w których występują dźwięki do naśladowania – dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską | 9 | |
| 3. | ćwiczenia rozwijające umiejętności pragmatyczno-semantyczne | – wyjaśnianie znaczenia wyrazów – określanie znaczenia podobnych wyrazów – ćwiczenia w przekazywaniu informacji do odbiorcy | 9 | |
| 4. | bogacenie zasobu słowno-pojęciowego | – definiowanie nowych pojęć – określanie pojęć | 9 | |
| 5. | ćwiczenia aparatu oddechowego i artykulacyjnego | – ćwiczenia żuchwy, języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego – ćwiczenia mobilizujące wyłącznie aparat oddechowy – ćwiczenia w oddychaniu brzuszno-przeponowym – łączenie ćwiczeń oddechowych z ruchami rąk, nóg i tułowia – ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem głosek – ćwiczenia oddechowe powiązanie z mówieniem i śpiewaniem | 9 | |
| 6. | rozwijanie zrozumiałości wypowiedzi | – opowiadanie historyjek – nazywanie obrazków – odpowiadanie na zadawane pytania – układanie pytań do przeczytanego tekstu | 8 | |
| 7. | rozwijanie prozodii mowy | – różnicowanie i realizowanie wyrazów i wypowiedzi w różnorodnym tempie – różnicowanie i realizowanie wysokości wyrazów – akcentacja i rytmizacja wyrazów (dwu‑, trzy‑ i wielosylabowych) oraz wypowiedzi (realizowanie, określanie oraz różnicowanie) – melodyzacja zdań oznajmujących, przeczących oraz pytających – określanie i różnicowanie wypowiedzi nacechowanej emocjonalnie | 8 |
VII Ewaluacja
Wprowadzenie innowacji w oparciu o autorski program pt. Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych ucznia z dysfunkcją narządu słuchu poprzedzone było diagnozą logopedyczną, analizą dokumentacji lekarskiej, informacji zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, informacji od rodziców, opinii z poprzedniego etapu edukacyjnego, wywiadu z panią psycholog i bieżących obserwacji w celu uzyskania jak najbardziej obszernych informacji o uczniu z dysfunkcją narządu słuchu.
Aby informacja zwrotna o celowości prowadzenia zajęć z uczniem była miarodajna i pełna, opracowana zostanie szczegółowa analiza efektywności prowadzonych zajęć. Uzyskane wyniki pozwolą określić stopień realizacji założonych celów i pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować metody pracy. Podjęta zostanie także decyzja o ewentualnej kontynuacji innowacji w kolejnych latach.
Wszystkie wyniki i uwagi zostaną opracowane w sprawozdaniu końcowym oraz udostępnione dyrektorowi szkoły.
Autor innowacji zastrzega sobie możliwość do wprowadzania cząstkowej ewaluacji w celu wprowadzenia ewentualnych modyfikacji metod i form pracy z uczniem.
VIII Literatura
- Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, UMCS 2015
- Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Opole 2005
- Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, tom 2, T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole 2003
- Przygotowanie dziecka z wadą słuchu do nauki szkolnej, U. Eckert, Warszawa, WSiP 1986
- Pedagogika niesłyszących i słabosłyszących – surdopedagogika, U. Eckert, w: Pedagogika specjalna, pod red. W. Dykcika, Poznań, UAM 1997
- Wczesna opieka nad dzieckiem z wadą słuchu, T. Gałkowski, Szczecin, 1998
- Usprawnianie słuchu i mowy dziecka z uszkodzonym narządem słuchu, I. Sosnowska-Wieczorek, Rewalidacja nr 1 (7), 2000
………………………………….
podpis nauczyciela
Autor: Kinga Kęcka – Czytelniczka Portalu
Zespół Szkół nr 1 Specjalnych w Kielcach
