„Dziecko jest cudzoziemcem, nie rozumie języka, nie zna kierunku ulic, nie zna praw  i zwyczajów. […] Potrzebny przewodnik, który grzecznie odpowie na pytanie”

J. Korczak

Decydujące znaczenie dla rozwoju dziecka ma ustawiczny przepływ doznań, wrażeń, informacji, przekazywanie stanów uczuciowych pomiędzy dzieckiem, a jego najbliższymi. Inaczej nie rozwinie się jego osobowość społeczna, nie wykształci się mowa. W nawiązaniu kontaktu z dzieckiem oraz w rozwinięciu z nim bliższych relacji, bardzo pomocna może okazać się pacynka.

Ta nakładana na dłoń lalka, przyciąga uwagę dziecka i zwiększa jego koncentrację wydłużając tym samym czas aktywnej pracy. Pacynki ośmielają dzieci wycofane, ułatwiają im nawiązywanie kontaktu, dają możliwość wypowiedzenia się. Dzieciom nadpobudliwym natomiast pomagają skupić się oraz skoncentrować na wykonywanym zadaniu. Pacynki wprowadzają dziecko w doświadczanie relacji z drugą osobą poprzez proste dialogi, odgrywanie scenek tematycznych.

Dzieci dysponują nieograniczoną wyobraźnią i bardzo dobrą pamięcią. Powtarzają to, co zasłyszały, odgrywają to, co robiono w ich obecności, mają udział we wszelkich zawodach naśladując pracę kierowców, lekarzy czy rzemieślników. W wyobraźni ucztują, zajadają smakołyki, przenoszą się do pałaców i czarodziejskich zakątków, cieszą się zwycięstwem. Nie są narażone na odrzucenie czy wyśmianie. Dziecko traktuje pacynkę, jak „żywą istotę”. Przypisuje jej przeżycia i myśli, których samo doświadcza, a problemy pluszowego przyjaciela przenosi na swoją codzienność.

Dziecko tworzy świat dla niego bezpieczny i decyduje o reakcji swojej pacynki – buduje jej osobowość, przypisuje cechy, które sam chciałby doskonalić. Wchodzi w role, w które boi się wchodzić w codziennych sytuacjach, a tym samym podnosi swoją samoocenę. Między pacynką a dzieckiem, nie ma muru nieufności, nie ma przepaści wieku czy doświadczenia. Z pacynką dzieci łatwo i chętnie nawiązują kontakt, nie mają oporów, by opowiedzieć jej o tym, o czym nie odważyłyby się powiedzieć osobie prowadzącej zajęcia. Słuchając pacynki, rozmawiając z nią, dziecko przenosi się do jej świata i zapomina o osobie, która nią kieruje. Sukcesem terapeuty jest „niewidzialność”, zejście na drugi plan.

Pacynki ułatwiają dzieciom identyfikacje i różnicowanie emocji u siebie i innych – podkreślają wyrazistość mimiki lub gestu, wzmacniają naturalną gestykulację. Przez odgrywanie scenek z użyciem pacynek dzieci uczą się łączyć daną emocję z daną sytuacją. Dzięki pacynkom dziecko nadwrażliwe łatwiej oswaja się z dotykiem i stopniowo określa granice osobiste swojego „ja”. Nie należy zapominać o tym, że zabawa przedmiotami (do których należy również pacynka) ma dla dziecka sens tylko wtedy, gdy pozostaje w kontakcie z drugim człowiekiem. Bez tego przekształcić się może w stereotypię – mechaniczne powtarzanie wciąż tej samej czynności bez radości i prawdziwego zainteresowania. Aby dziecko mogło bawić się w sposób przynoszący korzyść jego rozwojowi, musi przedtem zdobyć umiejętność pozostawania w bliskości z najbliższymi.

Pacynki to doskonałe pomoce logopedyczne, które warto wykorzystywać w pracy z dziećmi. Sprawdzają się idealnie jako asystent logopedy, a także jako pomoc podczas samodzielnej pracy dziecka.

Zalety wykorzystania pacynek w terapii logopedycznej:

• pacynki ułatwiają nawiązanie kontaktu logopedy z dzieckiem,
• dzieci znacznie chętniej naśladują pacynkę niż logopedę przy wykonywaniu ćwiczeń,
• pacynki zachęcają dzieci do spontanicznej aktywności,
• pacynki zamieniają zajęcia w świetną zabawę.
• pacynka, która ma buzię i język, idealnie nadaje się do zademonstrowania dziecku ćwiczeń artykulacyjnych, a także pokaże w jaki sposób powinno ono układać narządy mowy, żeby wywołać daną głoskę.  W kolejnym etapie zamieniamy role – dziecko samo tłumaczy pacynce, jak należy ćwiczyć. W ten sposób dziecko – przez angażujące je zajęcie – nabywa potrzebną mu wiedzę, co przekłada się na lepsze rezultaty w terapii.

Pacynki pomagają w terapii dzieci z autyzmem.

Dzieci z autyzmem mają problemy z tworzeniem wspólnego pola uwagi, co bardzo utrudnia komunikowanie się. Próbując uczyć dziecko nowych słów musimy zadbać o to, żeby skupiło ono swoją uwagę na nazywanym obiekcie. Warto również wspomagać gestem komunikowanie się, co pomaga dziecku w ukierunkowaniu uwagi, a także lepszym zrozumieniu znaczenia słowa i zapamiętaniu go. I tu może wspomagać nasze działania atrakcyjna dla dziecka pacynka. Jednym ze sposobów przyciągania i podtrzymywania uwagi jest wyolbrzymianie, które polega na szczególnym akcentowaniu tonem głosu i zachowaniem tego, co mamy do przekazania. Zwiększa to zainteresowanie dziecka, wzbudza jego ciekawość i prowokuje je do popatrzenia w określonym kierunku.

Cel przyciągnięcia uwagi można też osiągnąć wyrazistą mimiką, gestem, sposobem poruszania się i szybkości wypowiedzi. Przydatne bywa mówienie w teatralny sposób. Aktywizowaniu dziecka sprzyjają również zabawy ze śpiewem oraz mówienie w melodyjny sposób. Dzieci doświadczają pozytywnych emocji, rozpoznając znany rytm czy prostą melodię. Należy pamiętać również o dłuższym oczekiwaniu na odpowiedź dziecka, które może potrzebować więcej czasu na przetworzenie informacji i wygenerowanie odpowiedzi.

Pacynka okazuje się pomocna również w komunikacji niewerbalnej: pokazuje dziecku obrazki z jednoczesnym komunikatem werbalnym. Taki sposób nauki może rozwinąć potrzebę i motywację dziecka do komunikacji werbalnej. Kierowane wypowiedzi powinny być jasne, jednoznaczne, pozbawione skrótów i wyrażone wprost.

Bywają pacynki rozzłoszczone albo zadowolone, smutne lub szczęśliwe, zawstydzone i nieśmiałe albo całkiem odwrotnie! Zupełnie tak, jak dzieci. Żadne inne pomoce nie zachęcają tak wspaniale dziecka do spontanicznej aktywności, jak pacynka. Włączenie pacynki do pracy terapeutycznej jest więc doskonałym uzupełnieniem stymulujących rozwój zabaw z dziećmi.

Źródła:

Olechnowicz H. red. U źródeł rozwoju dziecka

Pisula E. Autyzm: przyczyny, symptomy, terapia

Autor: Dorota Majcher – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli