Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli
Opublikowano: 31 stycznia 2025 roku.

Taniec towarzyszy ludziom od najdawniejszych czasów – polski historyk Zygmunt Gloger w swoim dziele „Encyklopedia staropolska” zwraca uwagę na szczególne zamiłowanie prastarych ludów słowiańskich do tej aktywności. Naukowiec w dziedzinie językoznawstwa i myśliciel Jan Niecisław Baudouin de Courtenay w swoich rozważaniach idzie jeszcze dalej, mówiąc: „Historia tańca sięga dalej, niż zaczyna się jakakolwiek historia. Można powiedzieć, że ludzie tańczą prawie tak długo, jak długo w ogóle są ludźmi. Wszystko, co działo się przedtem, jest już trochę za bardzo skomplikowane [i]. Ta nieskrępowana aktywność była okazją do wspólnego spędzania czasu, relaksu i odprężenia; początkowo uprawiana dla zabawy, wyewoluowała w kierunku pokazów, konkursów i profesjonalnego zawodu. Taniec – wykonywany lub oglądany – dostarcza rozrywki, porusza, a nawet wspomaga zdrowie i rozwój ciała i umysłu. Tym celom służy choreoterapia – terapia tańcem i ruchem.
Czym jest choreoterapia?
Choreoterapia jest zaliczana do nurtu arteterapii, czyli terapii przez sztukę. W tej konkretnej gałęzi arteterapii działanie oparte jest o ruch, rytm i taniec. Początki wykorzystywania tańca w terapii sięgają pierwszej połowy ubiegłego wieku, a duże zasługi w tej dziedzinie związane są z postacią węgierskiego specjalisty od tańca Rudolfa von Labana. W swojej pracy zwracał uwagę na lecznicze działanie tańca, które pozwala na integrację sfery cielesnej, emocjonalnej i duchowej, a przez to lepsze zrozumienie siebie, poradzenie sobie z napięciem emocjonalnym, zyskanie poczucia harmonii i spokoju. Co więcej, taniec może służyć wyrażeniu siebie bez użycia słów, dlatego możemy zaproponować go osobom o zróżnicowanych umiejętnościach komunikacyjnych.
Jakie jest zastosowanie choreoterapii w edukacji?
Prowadzenie terapii przez taniec wymaga zbudowania relacji terapeutycznej, znajomości procesów zachodzących w funkcjonowaniu ciała, emocji i psychiki – czyli dobrego przygotowania metodycznego. W naszej codziennej pracy z uczniami możemy wykorzystać elementy działań opartych na tańcu, takie jak:
- improwizacja ruchowa – swobodny taniec do zaproponowanej muzyki, może być związany z realizowanym aktualnie tematem zajęć;
- ćwiczenia muzyczno-ruchowe – pokazywanie ruchem instrukcji zawartych w utworach – przykładowe inspiracje: „W co się bawić z dziećmi”, oprac. Marta Bogdanowicz, „Książeczka do śpiewania”, wyd. Pomelody;
- ćwiczenia wzmacniające ciało i układ mięśniowy – tupanie, maszerowanie, skakanie, rytmiczne chodzenie do zaproponowanej muzyki;
- ćwiczenia rozciągające – tańcowi mogą towarzyszyć szarfy lub wstążki, którymi wykonujemy obszerne ruchy;
- ćwiczenia relaksacyjne – relaksację do muzyki możemy wzbogacić o piórka, pompony, chusteczki;
- pląsy i tańce, które integrują i energetyzują grupę, np. „Tańce integracyjne w pracy z grupą”, wyd. KLANZA.
Nie każdy nauczyciel jest choreoterapeutą, każdy jednak – jeśli uzna to za korzystne dla swoich podopiecznych – może czerpać z wiedzy teoretycznej i praktycznych technik zgromadzonych w ramach tej metody. Specjaliści z zakresu terapii tańcem i ruchem, aby nadać zajęciom tanecznym prowadzonym przez nauczyciela waloru terapeutycznego, proponują:
- prezentację różnych form tańca, zapoznawanie dzieci z bogactwem stylów tanecznych,
- taniec integracyjny, wzmacniający relacje społeczne w grupie lub indywidualną relację z podopiecznym,
- zabawy taneczne, które pozwolą na spożytkowanie energii przez dzieci z nadpobudliwością i zainspirują do działania bardziej wycofane dzieci,
- ćwiczenia oddechowe i rozluźniające, stwarzające okazję do wyciszenia się po zajęciach.
Jakie korzyści płyną z terapii tańcem i ruchem?
Taniec:
- wzmacnia zdrowie fizyczne i psychiczne, usprawnia mięśnie, dostarcza wrażeń związanych z obcowaniem ze swoim ciałem,
- daje wgląd w swoje przeżycia i emocje, może być środkiem do ich zakomunikowania,
- pomaga budować poczucie sprawczości i pewności siebie,
- stwarza okazje do wspólnego działania z innymi ludźmi i bycia razem.
Literatura:
- E. Puszczałowska-Lizis, A. Markowski, M. Markowska, E. Szymańska-Smoleń, Możliwości zastosowania choreoterapii w rewalidacji dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Wydawnictwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie, 2018
- J. Gładyszewska-Cylulko, Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2014
- J. Torłop, Proces kreatywny w psychoterapii tańcem i ruchem – nośnik zmiany i integracji, w: T. Siemież, M. Siemież (red.), Arteterapia w edukacji i rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008
- https://abk.umed.pl/choreoterapia/, dostęp z dnia 25.01.2025
- https://www.stowarzyszeniedmt.pl/pl/, dostęp z dnia 26.01.2025 r.
- https://www.literka.pl/artykul/czym-jest-choreoterapia-i-jak-mozesz-ja-wprowadzic-na-zajecia, dostęp z dnia 27.01.2025
Autorka: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny
Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli