Metoda World Cafe w edukacji

Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli
Opublikowano: 23 lutego 2019 roku.

Metoda World Cafe określana bywa jako rozmowa stoliczkowa, rozmowa kawiarniana lub metoda kawiarnianej atmosfery. Jest to narzędzie aktywizujące, przeznaczone do pracy z dużym zespołem. Umożliwia uporządkowane i efektywne prowadzenie dyskusji w licznej grupie osób. Początkowo metoda znajdowała zastosowanie w pracy z osobami dorosłymi, np. w kręgach biznesowych. Obecnie wykorzystuje się ją także w edukacji.

GENEZA METODY WORLD CAFE

World Cafe powstała na bazie obserwacji spontanicznych zachowań społecznych człowieka, jakie poczyniła twórczyni tej metody, Juanita Brown. Zauważyła ona, że ludzie jako grupa dysponują ogromnym potencjałem w zakresie kreatywności oraz generowania pomysłów służących rozwiązaniu nawet najtrudniejszych problemów. Potencjał ten wyzwala się, jeśli grupa dyskutuje w atmosferze bezpieczeństwa i relaksu, niczym podczas swobodnych rozmów kawiarnianych.

NA CZYM POLEGA METODA WORLD CAFE?

Podczas sesji z wykorzystaniem metody World Cafe uczniowie wieloaspektowo analizują określony temat, pracując równolegle w małych grupach. Nauczyciel rozbija temat zajęć na kilka zagadnień i do każdego z nich opracowuje zestaw pytań kluczowych, które pomagają podtrzymywać i ukierunkowywać dyskusję. Każde zagadnienie analizowane jest przy innym stoliku. Uczniowie, podzieleni na kilkuosobowe zespoły, przemieszczają się pomiędzy stolikami, by przedyskutować wszystkie aspekty realizowanego tematu. Przy stolikach znajdują się moderatorzy, którzy kierują rozmową i notują zgłaszane pomysły. Każdy kolejny zespół pojawiający się przy stoliku poznaje efekty pracy swoich poprzedników i bazuje na wygenerowanym przez nich materiale. Gdy komplet zagadnień zostanie przeanalizowany przez wszystkie grupy robocze, następuje podsumowanie dyskusji: moderatorzy prezentują na forum całokształt materiałów wypracowanych przy stolikach.

METODYKA WORLD CAFE

World Cafe to elastyczna metoda, którą można rozmaicie modyfikować, w zależności od celu i tematu zajęć, liczebności i składu grupy oraz miejsca, czasu i środków, jakimi dysponujemy. Pomimo tego istnieje kilka uniwersalnych zasad obowiązujących podczas zajęć z wykorzystaniem tej techniki.

Nauczyciel już na etapie przygotowawczym może zaangażować uczniów w pracę. Może zlecić im rozbicie tematu spotkania na kilka zagadnień oraz opracowanie do każdego z nich zestawu pytań kluczowych. Możliwa jest także sytuacja, w której podczas sesji nauczyciel przedstawi uczniom gotową listę zagadnień i pytań kluczowych.

Przygotowując pytania kluczowe należy pamiętać, by nie były sformułowane zbyt wąsko, gdyż w takim przypadku uzyskamy niewielką liczbę odpowiedzi. Nie mogą to być także pytania zamknięte ani sugerujące odpowiedź, ponieważ blokują one aktywność i kreatywność dyskutantów. Moderatorami stolików mogą być ochotnicy bądź uczniowie wytypowani przez nauczyciela.

Uczniów można podzielić na grupy dyskusyjne w sposób losowy bądź przyporządkować ich do poszczególnych zespołów według określonego kryterium, np.: osoby, które mają doświadczenia związane z omawianym tematem; osoby dla których analizowane zagadnienie jest nowością; osoby deklarujące się jako zwolennicy albo przeciwnicy danego zjawiska. Metodologia World Cafe zaleca, aby stworzone na potrzeby zajęć zespoły nie były tożsame z nieformalnymi grupkami, w których uczniowie funkcjonują na co dzień. Zapewni im to możliwość poznania poglądów i wymiany doświadczeń w relacjach z mniej znanymi kolegami, co w efekcie wpłynie pozytywnie na poziom integracji klasy.

Aby dyskusja była efektywna, przebiegała dynamicznie i mogli się w niej wypowiedzieć wszyscy uczniowie, grupa robocza nie może być za mała ani zbyt duża. Najlepiej sprawdzają się zespoły liczące od czterech do dziesięciu osób.

Dyskusję metodą World Cafe można także prowadzić z udziałem gości, którzy występują w roli ekspertów. W tym wariancie przy każdym stoliku, oprócz moderatora, powinien znajdować się także ekspert, który dobrze orientuje się w analizowanym zagadnieniu i pomaga uczniom prowadzić rozmowę. W roli ekspertów mogą wystąpić, w zależności od celu i tematyki sesji: inni nauczyciele, uczniowie starszych klas, rodzice uczniów, przedstawiciele różnych instytucji.

Podczas sesji World Cafe nauczyciel i uczniowie powinni funkcjonować inaczej, aniżeli podczas tradycyjnych lekcji. Zadaniem pedagoga jest jedynie postawienie przed podopiecznymi sytuacji problemowej, bez przedstawiania metody jej rozwiązania. Uczniowie muszą sami, w drodze dyskusji, odkryć sposób rozwikłania sytuacji. Nauczyciel nie stoi na pozycji autorytetu, który narzuca swój sposób widzenia sprawy. Jest dla uczniów jedynie doradcą, konsultantem, osobą delikatnie naprowadzającą ich na pewne rozwiązania.

W zależności od tego, jak duża jest grupa uczestników sesji i jakim miejscem dysponujemy, równoległe dyskusje mogą się toczyć przy stolikach rozlokowanych w różnych miejscach tego samego pomieszczenia bądź w oddzielnych salach.

Bardzo ważne jest, by sesja z wykorzystaniem metody World Cafe odbywała się w swobodnej, dającej uczniom poczucie bezpieczeństwa atmosferze. W tym celu należy odpowiednio zaaranżować przestrzeń, w której odbywają się zajęcia. Pomieszczenie, w którym prowadzimy debatę, powinno przypominać przytulną kawiarenkę. Można w tym celu zastosować kolorowe obrusy, kwiaty, świece, podkład muzyczny, napoje i przekąski. Ponadto wskazane jest takie ustawienie stolików, by dyskutujący uczniowie mogli siedzieć w kręgu i widzieć się nawzajem.

Jednocześnie należy zadbać o to, by odległość pomiędzy stolikami umożliwiała uczniom pracę w skupieniu. Sąsiednie grupy nie powinny zagłuszać się nawzajem. Najlepiej byłoby, gdyby zajęcia z wykorzystaniem metody World Cafe odbywały się w pomieszczeniu posiadającym bardzo dobrą akustykę, co pozwoli uniknąć pogłosu.

Aby praca podczas sesji przebiegała sprawnie, warto w miejscu widocznym dla wszystkich uczestników umieścić wykaz stolików i omawianych przy nich zagadnień oraz odpowiednio oznakować poszczególne stanowiska dyskusyjne. Można także określić zasadę, według której uczniowie będą przemieszczać się między stolikami. Trzeba też zapewnić moderatorom materiały biurowe niezbędne do notowania wyników dyskusji (duże arkusze papieru, markery). Dobrze jest również zaplanować przebieg sesji w czasie, czyli z góry określić czas trwania dyskusji przy każdym ze stolików. Pomocne w realizacji tych uregulowań mogą być minutniki, timery.

STRUKTURA ZAJĘĆ Z WYKORZYSTANIEM METODY WORLD CAFE

 Metodyka World Cafe zaleca trójczłonowy schemat zajęć.

W części pierwszej, wstępnej, przeprowadza się czynności przygotowawcze: powitanie uczestników, przedstawienie tematyki i celu sesji, omówienie zasad obowiązujących podczas zajęć, podział uczniów na zespoły robocze, przydzielenie funkcji moderatorów.

Na fazę zasadniczą sesji składa się dyskusja prowadzona przez uczniów w małych zespołach oraz  podsumowanie debaty, czyli prezentacja na forum całokształtu materiałów wypracowanych przy wszystkich stolikach. Prezentacji dokonują moderatorzy poszczególnych stanowisk dyskusyjnych. Wypracowane materiały powinny być zaprezentowane graficznie (np. na dużych planszach, za pomocą rzutnika) i opatrzone komentarzami moderatorów.

Podczas ostatniej, końcowej, części zajęć zaleca się dokonanie ich ewaluacji. W tym celu nauczyciel powinien przeprowadzić z klasą rozmowę, podczas której chętni uczniowie podzielą się ze wszystkimi uczestnikami spotkania swoimi przemyśleniami i odczuciami wynikającymi z dyskusji, w których uczestniczyli.

W ramach ewaluacji nauczyciel powinien także dokonać oceny pracy podopiecznych. Ważne, by była to ocena kształtująca, uwzględniająca przede wszystkim aktywność i poziom zaangażowania uczniów w dyskusję oraz zakres przestrzegania przez nich zasad obowiązujących podczas sesji. Poglądy i opinie prezentowane przez poszczególne osoby w trakcie zajęć nie powinny być przedmiotem oceny.

Po ewaluacji następuje właściwe zakończenie zajęć, czyli podziękowanie uczestnikom za udział w spotkaniu i pożegnanie.

ETYKIETA OBOWIĄZUJĄCA PODCZAS PRACY METODĄ WORLD CAFE

Istotą metody World Cafe jest dyskusja prowadzona w swobodnej, bezpiecznej, komfortowej, kawiarnianej atmosferze. Aby zapewnić taki klimat podczas sesji, nie wystarczy samo fizyczne przekształcenie otoczenia w przytulne pomieszczenie przypominające kawiarnię. Potrzebna jest  także odpowiednia postawa wszystkich uczestników zajęć. Musi to być postawa nacechowana otwartością, tolerancją i szacunkiem. Nauczyciel oraz uczniowie powinni ze spokojem słuchać się nawzajem, powstrzymywać się od krytycznej oceny poglądów wypowiadanych przez innych uczestników sesji, szanować i próbować zrozumieć odmienne punkty widzenia prezentowane przez poszczególne osoby. Tylko wtedy uczniowie będą mogli zdobyć się na szczerość i pełną otwartość w dyskusji, co uczyni ją bardziej efektywną.

DLACZEGO WARTO STOSOWAĆ METODĘ WORLD CAFE?

Poprzez rozbicie debaty na rozmowy w mało licznych grupach, metoda World Cafe pozwala nauczycielowi poruszyć wiele zagadnień podczas jednego spotkania. Umożliwia także każdemu uczniowi wzięcie aktywnego udziału w dyskusji na wszystkich obszarach tematycznych. W efekcie głos każdej osoby jest równie istotny i nie dochodzi do zdominowania debaty przez jednego, najbardziej aktywnego ucznia.

Dzięki temu, że uczniowie wypowiadają się w niewielkim gronie osób, wyeliminowany zostaje ich lęk przed wystąpieniem publicznym. Pytania kluczowe, przygotowane do każdego dyskutowanego zagadnienia, gwarantują, że podczas debaty nie pojawią się dygresje.

World Cafe jest techniką, dzięki której można osiągnąć wiele celów dydaktycznych i wychowawczych.

W zakresie dydaktyki z pomocą tej metody uzyskujemy następujące korzyści:

  • systematyzujemy wiedzę uczniów;
  • rozwijamy logiczne myślenie uczniów, uczymy ich kojarzenia faktów, dostrzegania zależności przyczynowo – skutkowych oraz formułowania wniosków;
  • wzbogacamy zasób biernego i czynnego słownictwa uczniów.

World Cafe sprzyja także rozwojowi osobowości uczniów.

W tym aspekcie omawiana technika pozwala osiągnąć następujące efekty:

  • zaktywizować uczniów;
  • zmusić uczniów do samodzielnego myślenia;
  • rozbudzić wyobraźnię i rozwinąć kreatywność uczniów.

W zakresie wychowawczym natomiast do najważniejszych korzyści wynikających ze stosowania metody World Cafe zaliczyć można:

  • kształtowanie właściwych postaw uczniów (empatii, tolerancji, szacunku dla innych, odpowiedzialności za wypowiadane słowa);
  • trening sprawności komunikacyjnych uczniów (prezentowania własnego punktu widzenia, obrony swego stanowiska za pomocą argumentów, precyzyjnego wypowiadania się);
  • ćwiczenie przez uczniów umiejętności społecznych (autoprezentacji, aktywnego słuchania, współpracy).

ZASTOSOWANIE METODY WORLD CAFE W EDUKACJI

Opisane powyżej korzyści wynikające z prowadzenia zajęć metodą World Cafe sprawiły, że technika ta coraz częściej znajduje zastosowanie w edukacji.

Z powodzeniem można ją wykorzystywać podczas następujących zajęć:

  • lekcji języka polskiego (przy analizie tekstów literackich);
  • lekcji języków obcych (jako trening konwersacji);
  • lekcji historii (przy analizie zjawisk historycznych oraz ocenie decyzji podejmowanych przez postaci historyczne);
  • zajęć pozalekcyjnych.

Omawianą technikę można także zastosować w pracy z rodzicami uczniów, np. podczas organizowania szkolnej debaty dotyczącej wypracowania strategii rozwiązywania problemów wychowawczych. Należy jednak pamiętać, że za pomocą metody World Cafe nie uzyskamy konkretnego rozwiązania istniejącego problemu. Technika pozwala jedynie poznać potrzeby i oczekiwania grupy ludzi oraz zebrać ich pomysły na poradzenie sobie z trudną sytuacją. Informacje uzyskane tą drogą należy traktować jako punkt wyjścia do dalszej pracy. Muszą zostać poddane analizie, zweryfikowane i doprecyzowane.


Tekst powstał w oparciu o następujące źródła:
  • Broszura Polskiej Akcji Humanitarnej: World Cafe – jak zorganizować dyskusję w szkole
  • Franco, M. Both: Otwarta Przestrzeń, World Café oraz inne metody i narzędzia zaangażowania obywateli

Autor: Elżbieta Wika

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

Bookmark the permalink.

Zbliżające się szkolenia online w naszej akredytowanej placówce doskonalenia nauczycieli:

Dodaj komentarz