Metoda Krakowska to terapia stymulująca wszystkie funkcje poznawcze dziecka. Podstawowym jej założeniem jest naśladowanie kolejnych etapów rozwoju dzieci zdrowych w celu ustalenia programu ćwiczeń dla dzieci z zaburzeniami genetycznymi i rozwojowymi. Za twórczynię Metody Krakowskiej uważa się prof. dr hab. Jagodę Cieszyńską.

Metoda Krakowska wychodzi z założenia, że należy dostarczyć dziecku tej wiedzy, która z powodu zaburzeń nie mogła być przez nie samodzielnie zdobyta. Podkreśla wymóg stymulacji rozwoju zdrowego dziecka i jednocześnie korygowanie zaburzeń funkcjonalnych, wrodzonych, genetycznych i nabytych.

Swoje założenia opiera na neurologicznej tezie, według której zdolność do powstania nowych synaps nigdy się nie kończy i jest w pełni zależna od konkretnych doświadczeń dostarczanych jednostce. Dziecko uczy się zachowań i ról społecznych przede wszystkim językowo, biorąc czynny udział w interakcjach społecznych, jednak zanim będzie gotowe do przyswajania umiejętności i wiedzy o świecie w grupie rówieśniczej, musi współdziałać indywidualnie z osobą dorosłą. Opanowanie umiejętności i nazywania czynności, cech, rzeczy i osób wymaga zastosowania mechanizmu naśladowania rozwoju mowy dziecka, czyli: powtarzania, rozumienia i nazywania.

Jednym z głównych elementów terapii według Metody Krakowskiej jest Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania, autorstwa prof. Jagody Cieszyńskiej, której towarzyszą ćwiczenia wszystkich funkcji poznawczych w następujących sferach: słuchowej, wzrokowej, funkcji lewej półkuli mózgu, systemu językowego, pamięci, motoryki małej i dużej, kategoryzacji myślenia przyczynowo-skutkowego, zachowań społecznych, zabawy.

Metoda Krakowska szczególnie polecana jest dzieciom:

• z zespołem Aspergera
• z zespołem Downa
• z afazją dziecięcą
• z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
• z niezakończonym i opóźnionym rozwojem mowy
• z zagrożeniem dysleksją
• z porażeniem mózgowym

Kiedy zacząć naukę czytania?

Najlepszy czas na naukę czytania to początek wieku przedszkolnego (czyli między 3. a 6. rokiem życia). Niektórzy specjaliści twierdzą, że naukę sylabową można zacząć jeszcze wcześniej, nawet po ukończeniu przez dziecko 2. roku życia. Dziecko zaczyna mówienie nie od głosek, ale od sylab. Dlaczego? Bo pojedyncze głoski nie mają dla niego konkretnego znaczenia. Dopiero ułożone w sylaby lub wyrazy zaczynają coś znaczyć. Dzieci dużo łatwiej uczą się sylab niż głosek. Właśnie to naukowe odkrycie stało się podstawą do opracowania przez prof. Jagodę Cieszyńską tzw. „krakowskiej metody uczenia czytania”.

Naukowe podstawy Metody Krakowskiej

Badania neurologiczne wskazują, że to sylaba, a nie głoska jest najmniejszą jednostką percepcyjną. O co chodzi? Ponad 80% dźwięków w języku polskim to spółgłoski, które wymawiane, brzmią inaczej. Przykładowo: „b” możemy wymawiać jako „by” lub „be”. Dodatkowo, niektóre spółgłoski, pomimo odmiennego zapisania, brzmią w ten sam sposób. Dla małych dzieci, uświadomienie sobie, że wyrazy zbudowane są z sylab, nie jest trudnym zadaniem. Umiejętność wydzielania głosek w wyrazach, kształtuje się później.

Metoda Krakowska oparta jest na pracy lewej półkuli mózgowej (sekwencyjnej) i wykorzystaniu zdolności symultanicznych prawej półkuli. Co to oznacza? Prawa półkula działa symultanicznie, czyli globalnie (całościowo). Odpowiada za to, jak postrzegamy świat, szuka podobieństw między rzeczami i zjawiskami. Lewa półkula działa w sposób sekwencyjny, czyli analizuje różnice. Obecnie dzieci otoczone komputerami, smartfonami, widzą świat obrazkowo, symultanicznie. Opóźnia to rozwój lewej półkuli mózgu. Metoda Krakowska zakłada współpracę obu półkul mózgu, z naciskiem właśnie na lewą półkulę.

Jak uczyć dziecko czytać metodą sylabową?

Metoda czytania sylabami zakłada, że dziecko uczy się czytać stopniowo. Etapy te naśladują etapy rozwoju mowy dziecka: od samogłosek, przez sylaby do pełnych wyrazów i zdań.

Nauka odbywa się według 5 etapów:

Etap I – zaczynamy naukę od samogłosek prymarnych (A, U, I) do sylaby otwartej (czyli rozpoczynającej się spółgłoską, a zakończonej samogłoską, np. ME, BE).

Etap II – nauka przebiega od sylaby otwartej do pierwszych wyrazów.

Etap III – czytanie sylab zamkniętych (rozpoczynających się samogłoską i kończących się spółgłoską).

Etap IV – czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych.

Etap V – samodzielne czytanie tekstów.

Każdy z 5 elementów nauki czytania realizowany jest według sekwencji: POWTARZANIE – ROZUMIENIE – NAZYWANIE.

Na czym to polega?

POWTARZANIE – zadaniem dziecka jest powtarzanie głosek odczytywanych przez dorosłego.

ROZUMIENIE – dorosły wskazuje lub podaje dziecku odczytywane samogłoski.

NAZYWANIE – dziecko odczytuje samogłoski lub nazywa przedstawione na ilustracjach sytuacje.

Ważne jest, żeby nauka czytania była zabawą. Najlepiej jeżeli zajęcia odbywać się będą regularnie i będą trwać nie dłużej niż 15 minut. Wynika to z tego, że małe dziecko nie jest w stanie dłużej utrzymać uwagi.

Dokładne informacje na temat nauki czytania metodą sylabową znajdują się w książce prof. Jagody Cieszyńskiej, pt. „Kocham uczyć czytać”. Poradnik dla rodziców i nauczycieli”.

Bibliografia:

• Jagoda Cieszyńska-Rożek, 2013, Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci, Kraków
• Jagoda Cieszyńska, 2006, Kocham uczyć czytać. Poradnik dla rodziców i nauczycieli, Kraków
• Wikipedia – wolna encyklopedia

Opracowały Czytelniczki Portalu: Ewa Rozmarynowicz i Joanna Traczyk