Praca z osobami z niepełnosprawnościami ukierunkowana jest na zaspokajanie ich potrzeb w zakresie poznawania otoczenia, rozwijania ich własnej aktywności, poczucia sprawczości i skuteczności. Jedną z metod, którą możemy zastosować w celu realizowania tych ważnych zadań, jest metoda Felicji Affolter.

Cele i założenia metody Felicji Affolter

Metoda Felicji Affolter, określana również jako metoda prowadzenia rąk, jest systemem usprawniania rozwoju osób z niepełnosprawnością poprzez uaktywnienie ich rąk w zaprogramowanych ruchach, dzięki którym są w stanie poznać otaczające je przedmioty, często niedostępne za pomocą własnej aktywności. Metoda opiera się na założeniu, że podstawą uczenia się, a w konsekwencji rozwoju, jest właśnie aktywność podejmowana przez człowieka.

Niepełnosprawność może pociągać za sobą ograniczenia w zakresie możliwości poznawczych i ruchowych, co zmniejsza poziom podejmowanej aktywności. Poznawanie świata odbywa się przede wszystkim przez zdobywanie bezpośrednich doświadczeń; często demonstracja czy słowny opis przedmiotu lub czynności okazują się niewystarczające. Niski poziom aktywności i zmniejszony zakres ruchów u osób z niepełnosprawnością powodują niewystarczającą ilość doświadczeń potrzebnych do rozwoju. Pracując metodą Felicji Affolter, możemy wspomagać osoby w doświadczaniu otaczającego świata, stwarzając szansę na pełniejszy rozwój i bardziej satysfakcjonujące życie.

Jak wygląda praca metodą Felicji Affolter?

Metoda Felicji Affolter polega na uczeniu prawidłowych wzorców ruchowych poprzez prowadzenie rąk. Terapeuta kładzie swoje dłonie na dłoniach podopiecznego w taki sposób, aby strona grzbietowa jego dłoni przylegała do dłoni podopiecznego. Osoba prowadząca, stojąc za podopiecznym, lekko nakierowuje jego ręce, ale nie może wyręczać ani zmuszać do wykonywania czynności. To osoba z niepełnosprawnością ma być sprawcą działania, zadaniem terapeuty jest prowokowanie do aktywności, jej wspomaganie i ukierunkowywanie. Ważnym aspektem pracy metodą jest powiązanie działania z językiem – w miarę możliwości uczestnika zajęć, zachęcamy go do opisywania doświadczanej rzeczywistości lub sami komentujemy wykonywane czynności. Istotne jest również dbanie o to, aby dzieci z niepełnosprawnością podczas wykonywania czynności dbały o koncentrowanie wzroku na swoich dłoniach – można to ułatwić poprzez zakładanie kolorowych frotek, opasek, przytwierdzanie małych dzwoneczków.

Metoda Felicji Affolter może być kojarzona z pracą przy stoliku. W celu poszerzenia zakresu doświadczeń dziecka oraz zasięgu poznawanej przez nie rzeczywistości, możemy przemieszczać się wraz z nim po otoczeniu, zachęcać do przenoszenia, podnoszenia, manipulowania przedmiotami. Metoda Felicji Affolter świetnie sprawdzi się w pracy na zewnątrz – w ogrodzie, w parku, w lesie, dzięki czemu osoby z niepełnosprawnością mogą doświadczać różnych obiektów i faktur.

Jakich czynności możemy uczyć stosując metodę Felicji Affolter?

Metoda Felicji Affolter znajduje zastosowanie w nauce czynności samoobsługowych, takich jak: spożywanie i przygotowywanie posiłków, czynności higieniczne, ubieranie się. Służy również do poznawania własnego ciała przez uczestników zajęć, nawiązywania kontaktu z innymi oraz poznawania otaczającej rzeczywistości. Autorka metody podkreśla, że duże znaczenie ma dobór pomocy dydaktycznych wykorzystywanych podczas zajęć – ważne, aby dostarczały silnych bodźców sensorycznych i znajdowały się w bliskim otoczeniu. Warto więc sięgać po obiekty naturalne, np. wodę, piasek, rośliny, owoce, warzywa, z czasem poszerzając repertuar proponowanych przedmiotów.

Dla kogo przeznaczona jest praca metodą Felicji Affolter?

Z pracy metodą Felicji Affolter korzyści mogą odnieść między innymi:

• osoby z głębokim stopniem niepełnosprawności,
• osoby z niepełnosprawnością sprzężoną,
• osoby z zaburzeniami sensorycznymi,
• osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Elementy tej metody mogą okazać się użyteczne w każdej sytuacji terapeutycznej, w której chcemy przekazać podopiecznemu prawidłowe wzorce ruchowe posługiwania się dłońmi, uaktywnić ich pracę, zmotywować do działania i odkrywania otaczającej rzeczywistości tak, by coraz bardziej ją poznawać i rozumieć.

Bibliografia:

• F. Affolter, Spostrzeganie, rzeczywistość, język, WSIP, Warszawa 1997
• H. Olechnowicz, Jaskiniowcy zagubieni w XXI wieku. Praca terapeutyczna z małymi dziećmi, WSIP, Warszawa 1999
• M. Wiśniewska, Wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik dla rodziców i terapeutów, wyd. Impuls, Kraków 2008

Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli