Na czym polega sztuka Kamishibai?

Słowo Kamishibai pochodzi z języka japońskiego i oznacza: kami – papier, shibai – sztukę. Nazwę tę interpretuje się więc jako „teatr obrazkowy”, „sztuka papierowa”, „teatr ilustracji”.

Najważniejszym elementem teatru jest drewniana skrzynka butai, składająca się z dwóch lub trzech części otwieranych w kierunku widza (drzwiczek). W ramy tej skrzynki wkładamy plansze z ilustracjami, natomiast na odwrocie jest tekst czytany przez lektora.

Na rynku dostępne są gotowe opowieści stworzone przez wybitnych autorów i ilustratorów, gotowe skrzynki butai, scenariusze i pomoce dydaktyczne do opowieści (m.in. wydawnictwo TIBUM, Kreatibaj, Mały Teatr Ilustracji, www.kreatywnapedagogika.wordpress.com).

Największe pole zastosowania Kamishibai w edukacji i terapii daje stworzenie własnego projektu butai (np. z pudełka, tektury, sklejki), wykonanie własnych ilustracji lub wspólnie z uczniami np. na podstawie wiersza czy opowiadania.

Rozpoczynając prezentację w Kamishibai, lektor (nauczyciel/uczeń) może zachęcić widzów do wspólnego otworzenia drzwiczek teatru, prosząc o użycie przez dzieci „magicznego zaklęcia”. Gdy drzwi teatru zostaną otwarte, następuje odczytanie tytułu i autora opowieści oraz ilustracji, a następnie czytanie i prezentacja ilustracji.

W trakcie prezentacji bardzo ważny jest kontakt wzrokowy z widzami, tempo przekładania ilustracji, reagowanie na emocje dzieci. Po skończeniu czytania, lektor wypowiada słowo „koniec”, by zaznaczyć wyraźnie moment przejścia ze świata wyobraźni do świata realnego.

Po każdej prezentacji treści w Kamishibai, ważna jest rozmowa z uczniami o ich wrażeniach. Teatr Kamishibai aktywizuje uczniów do własnej interpretacji, może być punktem wyjścia do podjęcia rozważań na różne tematy lub ekspresji plastycznej związanej z treścią opowiadania.

W trakcie czytania opowieści Kamishibai wytwarza się energia kyõkan, której podstawą jest koncentracja i emocje uczestników.

Zalety teatru obrazkowego Kamishibai w szkole

Metodę teatru obrazkowego Kamishibai można z powodzeniem stosować w edukacji przedszkolnej, wczesnoszkolnej, edukacji młodzieży, arteterapii, zajęciach rewalidacyjnych.

Za pomocą ilustracji w formie Kamishibai można:

• wyjaśniać i zobrazować treść utworu literackiego (np. bajki terapeutycznej)
• zaprezentować wzory, zasady, omawiane treści na innych przedmiotach (historii, j. angielskim, j. niemieckim, fizyce, geografii itp.)
• rozwijać sferę społeczną i emocjonalną poprzez przekazywanie właściwych wzorców
• rozwijać słownictwo i umiejętności językowe
• rozwijać umiejętności autoprezentacji (głośne czytanie i opowiadanie, kontakt z publicznością)
• rozwijać umiejętności paraliterackie (przekształcanie tekstu, tworzenie własnego, ilustrowanie tekstu)
• rozwijać umiejętności teatralne (zastosowanie mimiki, gestów, intonacji i modulacji głosu)
• łatwo dostosować treść i obraz do grup wiekowych oraz możliwości psychofizycznych uczniów
• uczyć przez zabawę.

Kontakt z obrazem i słowem w formie teatru wzbudza w uczniach ciekawość, wprowadza element „inności” na lekcji, rozwija wyobraźnię, inspiruje do podejmowania własnych działań i ekspresji. Metoda teatru Kamishibai świetnie sprawdza się we wszelkich działaniach projektowych. Wielu uczniom, mającym problemy z wystąpieniami publicznymi, zdecydowanie łatwiej prezentować efekty swoich działań w formie teatru, ponieważ uwaga widza skupia się nie na osobie, lecz formie teatru.

Są nauczyciele w Polsce i na świecie, którzy wykorzystują metodę teatru obrazkowego na lekcjach językowych, logopedycznych, polonistycznych, historycznych, biologicznych, przyrodniczych, rewalidacyjnych itp. Świat Kamishibai stoi otworem przed nauczycielem kreatywnym, otwartym, poszukującym, a co za tym idzie – otwiera się też świat doznań, doświadczeń i wyobraźni uczniów.

Warto skorzystać z tej oferty i otworzyć drzwi do magicznego świata Kamishibai na swoich lekcjach. Ja te drzwi już otworzyłam…

Zainspiruj się:

• https://www.facebook.com/Teatr-Kamishibai-Ewelina-Miszkiewicz-114013583319699/
• https://kreatywnapedagogika.wordpress.com/
• www.zielonagrupa.pl
• www.tibum.pl

Literatura:

• Matsui N., Wszystko o Kamishibai. Pytania i odpowiedzi, Wyd. Tibum, Kraków 2017
• Ziober U., Przewodnik Kamishibai, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat teatru ilustracji, Stowarzyszenie Zielona Grupa, Poznań 2017

Autor: Ewelina Miszkiewicz, nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne – Czytelniczka Portalu