Opis i analiza przypadku dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym z zespołem Downa i z niepełnosprawnością ruchową

 1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU

Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, z zespołem Downa i z niepełnosprawnością ruchową. Tomasz uczęszcza do klasy pierwszej szkoły podstawowej. Uczeń objęty jest kształceniem specjalnym dla dzieci z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności intelektualnej.

Na obecnym etapie kształcenia Tomasz realizuje Indywidualny Program Edukacyjno – Terapeutyczny uwzględniający jego możliwości i potrzeby edukacyjne. W programie uwzględniono zapisy podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach oraz zalecenia Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.

2. CHARAKTERYSTYKA UCZNIA

Tomasz jest uczniem wrażliwym, pogodnym, miłym, koleżeńskim. W bieżącym roku szkolnym uczęszcza do szkoły systematycznie, jest zawsze przygotowany do zajęć. Na zajęciach z całą klasą pracuje tylko pod opieką nauczyciela wspomagającego. Podejmuje obowiązki szkolne, wykonuje polecenia nauczyciela, jednak zdarza się, że odmawia wykonania zadań i ćwiczeń – prawdopodobnie z powodu zmęczenia.  Dba o swoje przybory szkolne, zeszyty i książki. Przestrzega norm społecznych w klasie i w szkole. Bierze udział w przedstawieniach klasowych, recytuje wiersze, jeździ na wycieczki,  uczestniczy w zabawach ruchowo – rytmicznych.

W szkole Tomek jest samodzielny w czynnościach samoobsługowych, potrafi sam zjeść śniadanie, obiad, napić się z kubka, samodzielnie myje ręce i buzię, wyciera ręcznikiem, korzysta z toalety, ubiera się. Wymaga pomocy przy zakładaniu ubrań, przy zapinaniu guzików, ubieraniu butów, sznurowaniu. Zna nauczycieli i kolegów z klasy. Wie, gdzie znajduje się w klasie jego stolik, krzesełko oraz półeczka z przyborami szkolnymi i książkami.

Podczas zajęć uczeń pracuje w nierównym, raczej wolnym tempie, powierzone zadania i prace w większości doprowa do końca. Dłuższy wysiłek umysłowy i fizyczny powoduje u niego męczliwość i spadek aktywności. Lubi być chwalony, pochwały motywują go do dalszej pracy. Oczekuje od nauczyciela wspomagającego stałej obecności i wsparcia w sytuacjach trudnych.

Tomasz wymaga stałej pomocy nauczyciela. Ma obniżone funkcje myślenia logicznego, przyczynowo – skutkowego, rozumowania arytmetycznego oraz zdolność definiowanie, porównywania i klasyfikowania pojęć. Obserwuje się u niego trudności w koncentracji i wolne tempo pracy. Potrzebuje ukierunkowania w wykonywaniu zadań, dodatkowych poleceń oraz stałego motywowania do kontynuowania pracy. Uczeń rozumie proste polecenia i podejmuje się je wykonać, jednak często w obliczu trudności zniechęca się. Zna wszystkie litery, ale nie potrafi  połączyć je w wyrazy, łączy litery w sylaby. Nie czyta wyrazami, potrafi przeczytać niektóre sylaby. Komunikuje się werbalnie, jego wypowiedzi są adekwatne do sytuacji, buduje proste zdania, zdarza się, że wypowiada się zdaniami złożonymi. Odpowiada na pytania, czasami sam inicjuje rozmowę. Rozpoznaje rośliny i zwierzęta z najbliższego otoczenia (także te występujące w książkach), figury geometryczne, kolory; przy wymienianiu pór roku, nazwy miesięcy i dni tygodnia potrzebuje pomocy. Rozpoznaje przedmioty ze względu na ich cechę: kolor, kształt, przeznaczenie, potrafi je nazwać. Łatwo zapamiętuje nowe treści słowne opisuje ilustracje w sposób prosty.

Tomek ma problemy z koordynacją wzrokowo – ruchową i grafomotoryczną, a także koordynacją wzrokowo – przestrzenną, oraz z motoryką duża i małą. Pisze z pomocą nauczyciela, sam nie pisze. Ma trudności w rysowaniu po śladzie, często wyjeżdża poza linię i liniaturę, ma trudności w samodzielnym odwzorowywaniu kształtów, w zamalowywaniu dużych i małych powierzchni, ładnie i samodzielnie dobiera kolory. Zna cyfry, potrafi policzyć do 10 (na konkretach), ale nie umie dodawać i odejmować.

Lubi oglądać książki i bajki. Bardzo chętnie i z zaangażowaniem wykonuje prace plastyczne. Poprawnie posługuje się różnymi narzędziami plastycznymi. Rysuje i maluje na temat dowolny lub określony. Tworzy wydzieranki i wylepianki. Z pomocą tnie nożyczkami, samodzielnie łączy papier z klejem i przykleja (przy trudniejszych wymaga pomocy). Sprząta po wykonanej pracy. Chętnie pracuje na materiale obrazkowym.

Stara się pracować przy komputerze, uczy się prawidłowo posługiwać myszką i wykonywać proste zadania. Uczeń stara się wykonywać ćwiczenia ruchowe (przy muzyce również), naśladuje ruchy i gesty. Na miarę swoich możliwości zapamiętuje słowa i melodię poznanych piosenek. Chętnie śpiewa w grupie. Na zajęciach z wychowania fizycznego wykonuje proste ćwiczenia gimnastyczne (skłony, przysiady, podskoki, bieganie) oraz zabawy z elementami chwytu, rzutu, toczenia i skoku.

Ze względu na niepełnosprawność ruchową chodzi niepewnie (lecz samodzielnie), na szerokiej postawie, wymaga pomocy przy pokonywaniu przeszkód oraz przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów.

Uczeń źle znosi zmiany w otoczeniu, potrzebuje stałości, stabilności i wsparcia. Nie przewiduje niebezpieczeństwa i nie zawsze rozumie normy panujące w społeczeństwie. Boi się zwierząt.

3. PROGNOZA

NEGATYWNA – w sytuacji, gdy nie zostaną podjęte żadne działania:

• uczeń nie opanuje podstawowych technik nauki czytania i pisania
• straci chęci do wypowiadania się, a nawet do nauki
• może zamknąć się w sobie, odizolować od rówieśników
• pogłębi się jego nieśmiałość i nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych
• zanikną czynności samoobsługowe
• nastąpi regres w rozwoju

POZYTYWNA – wdrożone działania spowodują, że:

• uczeń opanuje podstawowe techniki czytania i pisania
• zacznie poprawnie artykułować zaburzone głoski i będzie chciał wypowiadać się
• niepowodzenia szkolne będą eliminowane
• uczeń zacznie nawiązywać kontakty z rówieśnikami i zacznie współpracować w grupie
• pozna swoje mocne strony i nabierze wiary we własne siły
• poprawi się jego jakość życia
• czynności samoobsługowe będą na bieżąco usprawniane
• uczeń zacznie lepiej rozumieć otaczający go świat
• będzie przygotowywany do życia w społeczeństwie
• nastąpi progres w nauce i rozwoju

4. WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ

Cele ogólne:

• wszechstronne stymulowanie rozwoju ucznia
• kształtowanie umiejętności społecznych
• kształtowanie dojrzałości dziecka do nauki czytania, pisania i liczenia

Cele szczegółowe:

• rozwijanie funkcji poznawczych, percepcyjnych i pamięciowych
• rozwijanie sprawności manualnej i grafomotorycznej
• rozwijanie motoryki dużej i małej
• usprawnianie koordynacji wzrokowo – ruchowej
• stymulowanie rozwoju słuchu fonematycznego
• ćwiczenie sprawności analizy i syntezy wzrokowej oraz słuchowej
• rozwijanie koncentracji uwagi i spostrzeżenia
• rozwijanie umiejętności samoobsługowych
• utrwalanie wiadomości i umiejętności szkolnych
• wzbogacanie wiedzy o świecie i słownika czynnego
• wielostronne aktywizowanie dziecka i zachęcanie do podejmowanego wysiłku

Ważne jest, aby uczeń uczęszczał na terapię logopedyczną i rewalidację indywidualną, a także na zajęcia indywidualne.

5. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

W bieżącym roku szkolnym Tomasz uczęszcza na terenie szkoły na terapię logopedyczną, rewalidację indywidualną, zajęcia gimnastyki korekcyjnej, zajęcia psychoedukacyjne i zajęcia Integracji Sensorycznej.

Uczeń aktywnie i chętnie bierze udział w zajęciach gimnastyki korekcyjnej i SI– co przyczyniło się do poprawy motoryki dużej ucznia, poprawy równowagi i spowodowało, że mniej się męczy.

Przez cały rok szkolny Tomasz brał udział w zajęciach indywidualnych i dodatkowych (specjalistycznych), był zawsze do nich przygotowany. Zajęcie te znacząco wpłynęły na postępy ucznia w nauce i w życiu codziennym.

Zajęcia indywidualne wpłynęły znacząco na edukację Tomasza. Dzięki nim uczeń zrobił duże postępy w nauce, zarówno polonistycznej jak i matematycznej. Uczeń lubi pracować sam na sam z nauczycielem, potrafi się skupić i chętnie wykonuje polecenia i zadania. Podczas zajęć indywidualnych jest bardziej skupiony, mniej rozprasza się – w przeciwieństwie do zajęć w klasie, gdyż wtedy działa na niego wiele bodźców zewnętrznych i zmniejsza się jego koncentracja i uwaga, co prowadzi do zniechęcenia i zmęczenia. Zachodzi obawa, że brak zajęć indywidualnych (włączających) może spowodować u Tomasza regres w nauce.

Uczeń dużej potrafi skupić się na zadaniu, coraz mniej zniechęca się i coraz mniej rozprasza, w szczególności, kiedy wykonuje zadania, które rozumie i które mu odpowiadają.

Uczeń codziennie uczęszcza do szkoły, bierze udział w życiu klasowym – dzięki czemu rozwijają się u niego interakcje społeczne, na bieżąco uczy się działać i współpracować w klasie i szkole z rówieśnikami oraz osobami dorosłymi, zaczyna rozumieć i oceniać różne sytuacje życiowe.

Zajęcia specjalistyczne, w których Tomasz brał udział, wpłynęły pozytywnie na postępy i rozwój ucznia. Zauważono poprawę w nauce ucznia, aktywność podczas zajęć lekcyjnych, lepszą i bardziej zrozumiałą wymowę dla otoczenia, poprawę koordynacji wzrokowo – ruchowej i grafomotorycznej.

Współpraca z rodzicami ucznia układa się bardzo dobrze. Wszelkie postępy ucznia oraz niepokojące symptomy omawiane są na bieżąco. Funkcjonowanie intelektualne i społeczno – emocjonalne jest stale monitorowane przez zespół specjalistów współpracujących z uczniem i jego rodzicami.

Zaleca się, aby wszystkie zajęcia były na bieżąco kontynuowane.

Autor: Anna Płoskonka-Olszewska

Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli