Studium przypadku – opis przypadku dziecka z zaburzonym analizatorem słuchowym  i wzrokowym

 1. Identyfikacja problemu

Problem, którym zajęłam się w swojej pracy dotyczy dziecka, które ma trudności  w nauce spowodowane zaburzeniem analizatora słuchowego i wzrokowego. Swoją analizę przeprowadziłam na podstawie wielokrotnych rozmów z dzieckiem, wspólnej pracy, analizy zeszytu oraz rozmowy z nauczycielami, a także rodzicami. Chłopiec jest cały czas diagnozowany przez różnych specjalistów, aktualnie jest w trakcie badań w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w …

2. Charakterystyka badanego dziecka

Adrian ma 7 lat i 5 miesięcy, uczęszcza do klasy I. Jak wynika z wywiadu przeprowadzonego z matką chłopca, w okresie prenatalnym nie było żadnych niepokojących sygnałów. Ciąża przebiegała prawidłowo, poród odbył się w sposób naturalny. Adrian w okresie  niemowlęcym chorował na zapalenie ucha, często miał katar i infekcje dróg oddechowych, jednak rodzice nie zauważyli żadnych niepokojących sygnałów w jego późniejszym rozwoju. Rodzice nie kontrolowali słuchu ani wzroku dziecka w jego późniejszych latach, ponieważ ich zdaniem wszystko było w porządku. Dopiero w przedszkolu nauczyciele zwrócili im uwagę, że dziecko gorzej sobie radzi niż inne dzieci, od tego czasu rodzice starają się zdiagnozować dziecko. W rodzinie chłopca nie było żadnych chorób genetycznych oraz przypadków opóźnionego rozwoju umysłowego. Dziecko jest zadbane, rodzice interesują się jego postępami w nauce, sami pracują z dzieckiem w domu. Chłopiec ma młodszą siostrę, która ma 4 lata, dziewczynka rozwija się prawidłowo. Dziecko ma spore trudności w nauce (szczególnie w pisaniu, jak i czytaniu).

Objawy zaburzeń analizatorów  u Kamila:

a) analizator wzrokowy:

• dziecko ma problemy w zapamiętywaniu i odtwarzaniu ciągów znaków (obrazków, pisma) często nie potrafi odwzorować prawidłowo wyrazu napisanego na tablicy, ma trudności w łączeniu kropek, rysowaniu po śladzie
• dziecko ma trudności z uczeniem się na pamięć (czytania, a także słówek w obcym języku)
• dziecko nie lubi rysować, układać, lepić (ma trudności z odwzorowywaniem, ale także z tworzeniem z wyobraźni)
• jak zauważyła matka chłopca, nie lubi on bawić się klockami, ma trudności z budowaniem, układaniem, dopasowywaniem różnych elementów; najczęściej bawi się sam, unika kontaktów z rówieśnikami być może wynika to z tego, że nie potrafi w zabawie nadążyć za innymi dziećmi
• dziecko często myli litery o podobnych kształtach np. m – n, t – ł, l, d – b, np.; przestawia litery w wyrazach, wyrazy w zdaniach.

b) analizator słuchowy:

• dziecko nie lubi zajęć muzycznych, ma problemy z zapamiętaniem melodii, rytmu, nie potrafi zapamiętać słów piosenki, wyliczanek
• dziecko nie odróżnia głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych zarówno w mowie jak i piśmie
• dziecko ma spore trudności z czytaniem, czyta bardzo powoli, składa literki
• dziecko ma kłopoty z podziałem wyrazu na sylaby
• dziecko ma problem z pisaniem nawet krótkich wyrazów, przestawia, gubi literki np. telefon – tefon, Tomek – Tom
• dziecko nieprawidłowo stosuje zmiękczenia np. miły – mliły
• dziecko ma wady artykulacyjne i opóźniony rozwój mowy (nie realizuje szeregu szumiącego oraz głoski r, występuje seplenienie międzyzębowe)
• Adrian jest pod opieką szkolnego psychologa, pedagoga oraz logopedy, czeka na opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznej.

3. Przewidywane efekty oddziaływań (prognoza pozytywna, prognoza negatywna)

Praca z dzieckiem będzie skuteczna, jeśli zaangażują się w nią rodzice dziecka oraz nauczyciele na co dzień pracujący z chłopcem. Metody pracy powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka, ćwiczenia muszą być urozmaicone, aby dziecko podczas zajęć nie czuło się zmęczone i znudzone. Praca z dzieckiem powinna być systematyczna.

Prognoza negatywna

W przypadku zaniechania pracy z dzieckiem:

• pogłębią się problemy z czytaniem i pisaniem, a w związku z tym dziecko będzie miało coraz większe trudności w nauce
• mogą pojawić się problemy z akceptacją w grupie rówieśniczej
• nastąpi obniżenie poczucia własnej wartości
• niska samoocena
• zniechęcenie do dalszej nauki a tym samym wrogi stosunek do szkoły
• mogą pojawić się problemy emocjonalne, które będą wpływały na dalsze życie dziecka.

Prognoza pozytywna

Podjęta praca z dzieckiem może zaowocować:

• usprawnieniem analizatorów słuchowego i wzrokowego
• dowartościowaniem dziecka i lepszą samooceną
• zminimalizowaniem niepowodzeń szkolnych oraz zaburzeń emocjonalnych
• dobrymi relacjami z rówieśnikami.

4. Propozycje rozwiązania problemu (przykłady ćwiczeń na usprawnienie analizatora słuchowego i wzrokowego)

Do indywidualnej pracy z dzieckiem opracowałam zestaw ćwiczeń usprawniających rozwój analizatora słuchowego i wzrokowego.

a) analizator wzrokowy:

1. Dobieranie w pary (kartoniki z obrazkami przedstawiają różne przedmioty np. lampę, stół, dom itp. dziecka zadaniem jest odnaleźć dwa takie same obrazki).
2. Wyliczanie przedmiotów znajdujących się na obrazku (na początku zabawy nauczyciel pokazuje dziecku jakiś obrazek, na którym znajduje się dużo przedmiotów (np. wnętrze kuchni) zadaniem dziecka jest zapamiętanie jak największej liczby przedmiotów i wskazanie ich na kartonikach obrazkowych).
3. Dopasowywanie cieni (zadaniem dziecka jest dobranie odpowiedniej pary przedmiotu i jego odbicia).
4. Rozpoznawanie opisywanych obrazków (nauczyciel opisuje słownie jakiś przedmiot a zadaniem dziecka jest odgadnąć co to za przedmiot i wskazać odpowiedni obrazek).
5. Zakreślanie takich samych przedmiotów (nauczyciel pokazuje dziecku ilustrację, na której znajdują się kilka par takich samych przedmiotów, jednak są one ukryte w różnych miejscach, zadaniem dziecka jest wskazać i zakreślić te pary).
6. Wskazywanie różnic (zadaniem dziecka jest porównanie dwóch podobnych do siebie obrazków i wskazanie pomiędzy nimi różnic).
7. Nazywanie czynności przedstawionej na obrazku (nauczyciel pokazuje dziecku obrazki z różnymi czynnościami a zadaniem dziecka jest je nazwać).
8. Rysowanie różnych kształtów po śladzie.
9. Łączenie cyferek (nauczyciel daje dziecku obrazki z cyferkami, z których po połączeniu we właściwej kolejności powstanie figura, zadaniem dziecka jest połączenie cyferek na obrazku np. od 1 do 20 i odgadnięcie nazwy przedstawionej figury).
10. Dobieranie liter podobnych (zadaniem dziecka jest posegregowanie liter podobnych np. literki z brzuszkami B i D itp.). Kolorowanie mylonych liter np. Ł i L.

b) analizator słuchowy:

1. Odtwarzanie rytmu (nauczyciel wyklaskuje lub wytupuje jakiś rytm, który dziecko powtarza).
2. Rozróżnianie dźwięków (nauczyciel gra jakieś zróżnicowane dźwięki np. długi, krótki, cichy, głośny a zadaniem dziecka jest jego odtworzenie).
3. Rozróżnianie różnych odgłosów (zadaniem dziecka jest rozróżnienie nagranych odgłosów zwierząt i odgadnięcie ich nazw).
4. Rozróżnianie odgłosów instrumentów (nauczyciel gra na różnych instrumentach zadaniem dziecka jest odgadnąć co to za instrument).
5. Odnalezienie źródła dźwięku (zadaniem dziecka jest wskazanie kierunku, z którego dochodzi dźwięk).
6. Odgadywanie za pomocą słuchu co jest ukryte w pudełeczkach (do pudełeczek wkładamy różne przedmioty np. kamienie, piasek, groch, zadaniem dziecka jest odgadnąć co jest).
7. Wyróżnianie wyrazów podobnych (zadaniem dziecka jest uchwycenie wyrazów podobnych luty – buty i wskazanie czym różnią się te wyrazy).
8. Wyodrębnianie głosek z wyrazów. Układanie wyrazów z sylab.
9. Podział wyrazów na sylaby przy pomocy instrumentów muzycznych.
10. Nauka piosenek, wierszyków różnych wyliczanek.

Studium przypadku opracowała: Irena Daniel

Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli