“Nie uciekniesz od czytania, czyli idea Escape room jako sposób promowania czytelnictwa w szkole specjalnej”

Cisza, spokój, kocyk, kawa i ulubiona książka. To błogie uczucie relaksu, oderwania od codzienności, zagłębiania się w inny świat, uczestniczenia w życiu innych ludzi. Znacie to? Uczniowie ze szkoły specjalnej – niespecjalnie. Mają dużą trudność z opanowaniem techniki czytania oraz rozumieniem czytanego tekstu. Stąd pojawia się trudna do przezwyciężenia niechęć do tej czynności.

Mając alternatywę w postaci gier, filmów czy social media, uczniowie sądzą, że czytanie jest po prostu nudne. Będąc nauczycielem w szkole specjalnej na co dzień spotykamy się z różnym stopniem opanowania umiejętności czytania. Obniżona sprawność procesów poznawczych (pamięć, spostrzeganie, uwaga, mowa) powoduje, że czytanie książek dla uczniów jest bardzo utrudnione i prowadzi do szybkiej niechęci i zwątpienia we własne możliwości. Można zauważyć stanowczy opór, kiedy przychodzi do przeczytania paru zdań czy fragmentu tekstu.

Rodzi się w młodych sercach chęć ucieczki, ale od czytania się nie ucieknie. A może jednak wykorzystać ucieczkę, aby nie musieć stale uciekać? Tak powstała idea wykorzystania escape room jako zachęta do czytania.

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie efektów, jakie udało nam się osiągnąć w wyniku przeprowadzonej w maju 2018 roku pilotażowej wersji akcji “Escape room. Pokoje zagadek” skierowanej do uczniów szkoły specjalnej z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Mamy nadzieję, że uda nam się zainspirować nauczycieli, którzy borykają się z awersją swoich podopiecznych do czytania, aby sięgnęli po alternatywne sposoby zachęcania ich do tej czynności.

Okazuje się, że można rozwijać czytelnictwo wśród uczniów w sposób nowatorski: poprzez zabawę i wykorzystanie dostępnych narzędzi multimedialnych.W pracy z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną niezbędne jest prowadzenie zajęć pobudzających ich ciekawość i potrzebę zdobywania wiedzy.

Celem inicjatywy “Escape room. Pokoje zagadek” było pokazanie uczniom pozytywów płynących z czytania książek, a także ukazanie im jak dzięki znajomości literatury młodzieżowej można miło spędzić czas wolny. Z punktu widzenia terapeutycznego naszym celem było usprawnianie procesów poznawczych uczniów, rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, a także kształtowania umiejętności uważnego słuchania. Z punktu widzenia edukacyjnego zależało nam, aby nasi podopieczni wdrożeni byli do umiejętności wyszukiwania informacji, bogacili zasób słownictwa, jak również doskonalili umiejętność budowania poprawnych pod względem gramatycznym i stylistycznym wypowiedzi na podstawie tekstu.

Każdy z przygotowanych na tę okoliczność pokoi obejmował inny obszar aktywności. Pierwszy pokój “Dźwięki wokół mnie“ skupiał się przede wszystkim na rozwijaniu umiejętności uważnego słuchania, rozumienia i kojarzenia przekazywanych drogą słuchową informacji. Jednym z zadań było wysłuchanie popularnych audiobooków, a następnie dopasowanie do nich odpowiedniej książki.

Drugi pokój “Podróż za jeden uśmiech” wspomagał percepcję wzrokową, analizę i syntezę wzrokową poprzez na przykład wyszukiwanie kontynentów na globusie czy budowanie nazw zwierząt egzotycznych z rozsypanki literowej.

Kolejny pokój “Sala grozy” miał przede wszystkim na celu ćwiczenie umiejętności logicznego myślenia, czytania i rozumienia poleceń oraz wnioskowania na podstawie różnych przesłanek. Przykładem tego jest zadanie, polegające na rozwiązaniu “strasznego” szyfrogramu – odgadnięciu wyrazów na podstawie obrazków czy odszukiwanie na odpowiednich stronach i w wersach wyrazów, które miały tworzyć zdanie, stanowiące kolejną wskazówkę.

Ostatni pokój “Kraina bajek” poprzez zagłębienie się w literaturę młodzieżową i świat baśni pozwolił uczestnikom wzbogacić zasób słownictwa oraz doskonalić umiejętność budowania wypowiedzi zdaniowych poprawnych pod względem gramatycznym i stylistycznym. Każde z zadań miało wspomóc proces kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności czytania, ale także uczyć przestrzegania norm i zasad społecznych, umiejętności współpracy w grupie i zwiększyć wiarę we własne możliwości.

Po raz kolejny okazuje się, że forma przekazania informacji ma znaczenie. Polecenia, czytanie tekstów, napisów podczas zabawy są dla dzieci przydatne i nie takie straszne, jak im się wydaje. Są środkiem do celu, kluczem, dzięki któremu mogą przejść do znacznie bardziej interesujących dla nich zagadek czy szyfrogramów. Pobudzają ich naturalną ciekawość kognitywną. Nie jest to już dla nich nauka czytania, lecz zabawa. Celowe było również wykorzystanie znanej uczniom literatury młodzieżowej i popularnej.

Przygotowanie i przeprowadzenie przedsięwzięcia wymagało dużego nakładu czasu. Należało stworzyć plan imprezy i opracować regulamin gry. Kolejnym punktem było wymyślenie pokoi tematycznych. Każdy opiekun pokoju przygotował odpowiednie do zadań rekwizyty, pomoce i książki. Niebagatelne znaczenie miało także zaadaptowanie klas szkolnych do przedsięwzięcia. Odpowiednio udekorowane sale zrobiły na dzieciach ogromne wrażenie, pobudziły emocje, stworzyły niepowtarzalny, baśniowy klimat. Pasja, kreatywność i pomysłowość nauczycieli przyniosła oczekiwane efekty – wzbudziła zainteresowanie tym, co się wydarzy w poszczególnych pokojach.

Podsumowując, akcja okazała się przedsięwzięciem pracochłonnym, jednak zakończonym ogromnym sukcesem. Pomimo iż „Pokoje zagadek“ realizowane były w godzinach wieczornych, na udział nie trzeba było nikogo namawiać. Czytanie okazało się niezbędnym i całkiem przyjemnym narzędziem do wykonania atrakcyjnych dla uczniów zadań. Następnego dnia pełni emocji uczestnicy opowiadali swoim nieobecnym kolegom o przebiegu gry i o swoich wrażeniach. Kolejna edycja, którą zaplanowaliśmy na maj 2019 r., na pewno przyciągnie jeszcze większą liczbę uczniów chętnych do wzięcia udziału w “Escape room. Pokoje zagadek”.

Autorki: Kamila Doryńska, Monika Tomaszewska

Materiał nadesłany przez Czytelniczki portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli