Fotografia formą efektywnej współpracy nauczyciela z rodzicem ucznia niepełnosprawnego

Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli
Opublikowano: 9 listopada 2019 roku.

Mama z synem oglądają zdjęcia w aparacie fotograficznym

„Cały sens robienia zdjęć jest taki, że nie musisz wyjaśniać rzeczy słowami”

Elliott Erwitt

Efektywna praca edukacyjno-wychowawcza opiera się na ścisłej współpracy między nauczycielami a rodzicami uczniów. Każdy rodzic ma prawo decydowania o sposobie wychowywania swojego dziecka i wyborze placówki oświatowej, do której chce je posłać. Szkoła natomiast, w planowaniu pracy z dzieckiem, musi uwzględniać specyfikę funkcjonowania jego rodziny. Zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie, leży wypracowanie takiego modelu współdziałania, aby przynosił jak najszersze i najlepsze efekty.

Istotne wydaje się uświadomienie sobie celów, jakie stoją za nawiązywaniem prawidłowych relacji z rodzicami:
  • udział rodziców w organizowaniu procesu wychowawczo-dydaktycznego
  • dążenie do ujednolicenia oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych szkoły i środowiska rodzinnego
  • współdziałanie w zakresie rozpoznawania możliwości rozwojowych uczniów
  • podnoszenie świadomości edukacyjnej rodziców
  • przekazanie wiedzy na temat funkcjonowania dziecka w szkole
  • poznanie oczekiwań rodziców wobec szkoły
  • tworzenie partnerskich relacji pomiędzy rodzicami a środowiskiem szkolnym.

Odpowiednio zorganizowane i celowe współdziałanie szkoły i rodziny przynosi wymierne korzyści. Może ono sprzyjać lepszemu poznaniu i rozumieniu uczniów przez nauczycieli, i rodziców, uzgodnieniu właściwego podejścia wychowawczego, udzieleniu sobie wzajemnej pomocy oraz stwarzaniu właściwej atmosfery wychowawczej w szkole, i w domu.

Pozyskiwanie rodziców do współpracy ze szkołą nie od razu jest efektywne i wymaga cierpliwości. Nauczyciele pracujący z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi spotykają się na ogół z rodzicami, którzy mają już za sobą doświadczenie w „byciu rodziną z dzieckiem niepełnosprawnym”. Rodzice – na skutek różnych doświadczeń z instytucjami, z którymi mieli do czynienia, zanim dziecko skierowano do szkoły – są z reguły nastawieni na to, że znowu usłyszą o jego niepowodzeniach. Rzadko więc robią pierwszy krok, by nawiązać kontakt z nauczycielem. Doświadczenie to wiąże się zazwyczaj z trudnymi emocjami, jak również czujnymi mechanizmami obronnymi rodziców.

Jakie komunikaty wysyłane do rodziców przez nauczyciela mają szansę budować partnerską relację służącą współpracy: 
  • Jesteś godny mojego szacunku (nawet jeśli dostrzegam Twoje nieporadności, czy słabości)
  • Traktuję Cię poważnie i liczę się z Tobą, także z Twoimi uczuciami
  • Jesteś dla mnie ważny, doceniam Cię
  • Wierzę Ci i jestem Ciebie ciekawy
  • Masz wiedzę i kompetencje wynikające z doświadczeń wieloletniego towarzyszenia własnemu dziecku, której ja nie posiadam, chętnie z niej skorzystam
  • Jestem gotów do wymiany w sprawach, które dotyczą wiedzy o Twoim dziecku
  • Jestem otwarty na współpracę z Tobą, byśmy wspólnie wspierali Twoje dziecko najlepiej, jak to dla nas możliwe, byśmy też wspólnie analizowali i oceniali efekty pomocy udzielonej Twojemu dziecku
  • Jestem wobec Ciebie szczery i otwarty (co nie znaczy, że mówię Ci od razu wszystko, co mi tylko przyjdzie do głowy) we wszystkich sprawach, które dotyczą Ciebie i Twojego dziecka
  • Jestem uważny na Ciebie i wobec Ciebie, chce Cię wysłuchać i zrozumieć
  • Jestem otwarty na Twoje informacje zwrotne do mnie, bym mógł z nich skorzystać, wyciągnąć wnioski, poszukać nowych, lepszych rozwiązań
  • Rozmawiam z Tobą otwarcie i mówię wprost
  • Mam wiedzę i kompetencje, których Ty być może nie masz, i chcę Ci nimi służyć
  • Zdaję sobie sprawę, że spotkało Cię coś bardzo trudnego i że także z tego (nie tylko z braku specjalistycznej wiedzy) mogą wynikać różne Twoje problemy, i słabości – możesz stosować różne mechanizmy obronne (unikać trudnych sytuacji, nie dostrzegać problemów, myśleć życzeniowo lub nierealistycznie, działać nieskutecznie, i emocjonalnie, czasem irracjonalnie, itp.)
  • Staram się Ciebie rozumieć i współodczuwać (reagować empatycznie). Mam jednak także świadomość, że sam nie jestem wolny od własnych słabości i problemów – ja również mogę stosować różne mechanizmy obronne. Staram się je rozpoznawać i nad nimi pracować
  • Jestem tu, by Ci pomóc, by pomóc Twojemu dziecku
  • Jestem wrażliwy na Ciebie i Twoje problemy (także problemy życia rodzinnego) – dostrzegam je i pomagam Ci je dostrzec, pomagam Ci szukać sposobów ich rozwiązywania, ale wyłącznie we współpracy z Tobą
  • Nie pouczam, nie oceniam, nie polecam; zamiast radzić – podsuwam  propozycje do rozwiązania 
  • Działam tak, byś mógł mi ufać.

Współpracy nauczycieli z rodzicami ucznia sprzyjają kontakty bezpośrednie (osobista styczność nadawcy z odbiorcą), bądź pośrednie (wymiana informacji za pośrednictwem nośników informacji, takich jak telefon czy komputer). W komfortowej sytuacji są rodzice, którym dzieci same relacjonują, co wydarzyło się w szkole, o czym rozmawiały na lekcjach, z kim spędziły przyjemnie czas, a który z kolegów sprawił im przykrość. Wśród uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych istnieje jednak duża grupa dzieci, które nie są w stanie wyrazić werbalnie tego, co robiły przez większą część dnia poza domem.

Pomocna może okazać się tu fotografia. Ten ustalony wcześniej z rodzicem przekaz informacji również wpisuje się w formę pośrednich, ale jakże ważnych dla obu stron kontaktów. Nie da się bowiem ukryć, że nowoczesne środki w postaci komputera czy telefonu, znacznie skracają czas niezbędnego przepływu informacji między rodzicami i nauczycielem, stając się ich sojusznikiem w procesie edukacyjno-wychowawczym.

Dzięki przesłanemu przez nauczyciela zdjęciu rodzic:
  • wie, o co zapytać swoje dziecko po powrocie ze szkoły do domu
  • zaspokaja swoją ciekawość na temat działań szkoły
  • dostaje szansę zobaczenia swojego dziecka z innej perspektywy
  • wzmacnia wzajemne relacje rodzic – dziecko
  • zatrzymuje ulotne chwile szkolnego życia.

Dzieci z niepełnosprawnościami chętnie przeglądają fotografie, na których mogą zobaczyć siebie i swoich kolegów, często do tych zdjęć wracają przypominając sobie miejsca, zdarzenia, uroczystości – ciekawie spędzony czas. Rodzic dbający o dobrą współpracę z nauczycielem swojego dziecka również pamięta o fotografowaniu istotnych wydarzeń z jego życia i przesyłaniu zdjęć wychowawcy, który staje się tym samym partnerem w niewerbalnej rozmowie ze swoim wychowankiem.

Wzajemnej współpracy i współdziałaniu rodzic – nauczyciel  – rodzic, zawsze powinien przyświecać nadrzędny cel:

Pracujemy dla dobra tego samego dziecka.

Zjednoczmy więc siły i ujednolićmy wymagania i metody wychowawcze, aby osiągnąć lepszy efekt.

Dobry kontakt wymaga:
  • dobrej woli
  • otwartości, szacunku i sympatii
  • uczciwości i dyskrecji.

Trudno jest być uczniem. Uczniowi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przybywa w plecaku niejeden dodatkowy ciężar związany z własną niepełnosprawnością. Na osobach dorosłych spoczywa więc obowiązek, aby pomóc dziecku w jego rozwoju oraz czerpaniu z tego procesu radości i satysfakcji.

Źródła:
  • Adele Faber, Elaine Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci się uczyły
  • Maria Piszczek, Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym

Autor: Dorota Majcher – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

Bookmark the permalink.

Zbliżające się szkolenia online w naszej akredytowanej placówce doskonalenia nauczycieli:

Dodaj komentarz