Kompetencje społeczne i zawodowe osób niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo

Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika Specjalna
Opublikowano: 6 lutego 2019 roku.

Kompetencje społeczne i zawodowe osób niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo na przykładzie Stowarzyszenia Św. Celestyna

 

Wprowadzenie

W Polsce, opierając się o różne źródła, możemy mówić od około 3,4 mln (wg GUS 2011) do 4,5 lub 4,7 mln osób niepełnosprawnych (niepełnosprawni.gov.pl; E. Kryńska, 2013 (red.); Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną, Raport 2005).

Wszystko zależy od tego, jak definiowana jest niepełnosprawność oraz jakie kryteria są brane pod uwagę, a także kto dla jakich potrzeb dokonuje wyliczeń. Zgodzimy się z jednym, niepełnosprawni stanowią znaczącą grupę w naszym społeczeństwie. Osoby niepełnosprawne intelektualnie to około 130 tys., jednak jak zaznaczają autorzy (Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną, Raport 2005; R. J. Kijak, 2013), do tych szacunków należy podejść z pewnym marginesem błędu. Liczba osób niepełnosprawnych ruchowo wynosi 2,7 mln (P. Wolski, 2013). W Polsce, która jak cała Europa starzeje się, średnia życia wynosi odpowiednio dla mężczyzn ok. 70 lat, dla kobiet ok. 79 lat (M. Kaczmarczyk, E. Trafiałek, 2007) i ulegnie wydłużeniu w ciągu najbliższych dwudziestu lat do 77 dla mężczyzn i 83 dla kobiet (T.B. Kulik, M. Janiszewska, E. Piróg, A. Pacian, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011). Ta tendencja w pewnym stopniu dotyczy także naszych podopiecznych. Nasi podopieczni: przedszkolaki, uczniowie już niedługo będą musieli zmierzyć się z długim życiem dodatkowo obarczonym niepełnosprawnością.

W ostatnich latach sytuacja osób niepełnosprawnych uległa znacznej poprawie. Dostęp do edukacji, rehabilitacji, medycyny oraz szeroki wachlarz usług specjalistycznych czy innych dziedzin życia, w których osoby te mogą się rozwijać i spełniać, zaowocował większą integracją osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Jeszcze nie tak dawno jednym z największych problemów osób niepełnosprawnych była po prostu ich izolacja. Powodowana strachem, niewiedzą, a także innymi czynnikami, które blokowały interakcje społeczne.

Dlatego też, jako najważniejszy element w wychowaniu i kształceniu osób niepełnosprawnych, uważana jest właśnie szeroko pojęta integracja oraz wyposażenie tych osób w kompetencje społeczne i zawodowe, które warunkują lepsze ich funkcjonowanie w życiu codziennym i zawodowym. Integracja rozumiana jako udział osób niepełnosprawnych w interakcjach społecznych, edukacji, innych dziedzinach życia ze świadomym i czynnym udziałem innych niepełnosprawnych oraz pełnosprawnych członków danego społeczeństwa.

Wiadome jest, że osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu znacznym czy głębokim a nawet umiarkowanym, u których występują trudne zachowania bądź sprzężenia niepełnosprawności, nie będą uczęszczały do szkół masowych, choćby nie wiem jak przygotowanych. Po prostu bariery komunikacyjne, zdrowotne, poznawcze na to nie pozwolą, a jednak takie osoby też mogą się integrować i spełniać na polu społecznym i zawodowym.

W naszym opracowaniu spróbujemy przedstawić, w jaki sposób Stowarzyszenie Św. Celestyna pomaga i próbuje przygotować osoby niepełnosprawne do życia jak najbardziej samodzielnego, godnego i jaki mamy pomysł na pomoc w ciągu całego ich życia. Skupimy się głównie na osobach niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo.

Kompetencje społeczne i zawodowe

Kompetencje społeczne zostały wprowadzone jako termin do psychologii w 1959 roku (D. Baczała, 2012). Dotyczy relacji interpersonalnych oraz zachowania się w sytuacjach społecznych. Za osobę kompetentną społecznie wg Smółki uznaje się osobę zdolną do nawiązywania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi na płaszczyźnie zawodowej i społecznej (D. Baczała, 2012). Jeśli chodzi o kompetencje zawodowe, to rozumiemy tutaj takie wyuczenie i przygotowanie jednostki, które warunkuje satysfakcjonujące podejmowanie działań na płaszczyźnie zawodowej. Realizacja zadań, które mają na celu kształtowanie powyższych kompetencji, odbywa się po przez:

  • „ogólne usprawnianie,
  • rozwijanie umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej,
  • przygotowanie do życia w środowisku społecznym, m. in. poprzez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywanie wyborów, decydowanie o swoich sprawach oraz inne umiejętności niezbędne w niezależnym życiu, a także poprawę kondycji psychofizycznej,
  • rozwijanie umiejętności przy zastosowaniu rożnych metod terapii zajęciowej,
  • rozwijanie psychofizycznych sprawności potrzebnych w pracy,
  • rozwijanie podstawowych oraz specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających podjęcie pracy w zakładzie aktywności zawodowej lub innej pracy zarobkowej, albo szkolenia zawodowego” (T. Kott, 2005, s. 121-122).

Rozwijanie tych kompetencji można uzyskać stwarzając określone warunki tj. specjalistyczną bazę opiekuńczo – terapeutyczną oraz zatrudniając odpowiednio wykształconą kadrę z umiejętnościami nauczania i terapii.

Historia

W 1991 roku zostało powołane i zarejestrowane Stowarzyszenie św. Celestyna. Założycielkami naszej organizacji są trzy wyjątkowe kobiety: mgr Anna Kobel, dr nauk med. Krystyna Kobel Buys oraz mgr Małgorzata de Haan. Dzięki swojej ciężkiej pracy, ogromnej wierze, zaangażowaniu oraz niezwykłej charyzmie, potrafiły zachęcić do współpracy wielu życzliwych ludzi, którzy pomogli stworzyć wyjątkowe miejsce dla osób niepełnosprawnych.

Obecnie w Stowarzyszeniu zatrudnionych jest ok. 170 osób z różnej branży specjalistów, opiekunów, pracowników administracyjnych w tym 50 osób niepełnosprawnych. Zapewniamy wszystkim potrzebującym wszechstronną, specjalistyczną opiekę medyczną, rehabilitacyjną i edukacyjną. Naszą pracę rozpoczęliśmy w małym i zdewastowanym budynku przedszkola, który sukcesywnie remontowany i rozbudowywany, przerodził się w miejsce, w którym pomagamy osobom potrzebującym w każdym wieku.

Jesteśmy specjalistycznym ośrodkiem, który zapewnia zintegrowaną kompleksową pomoc osobom niepełnosprawnym, który nosi nazwę „Model Celestynowski”. Model nasz łączy zintegrowane oddziaływanie medycyny, edukacji oraz rehabilitacji społecznej i zawodowej. Dzięki takiej integracji, możemy świadczyć specjalistyczne usługi dla ludzi w każdym wieku i z różnym stopniem niepełnosprawności, z różnymi schorzeniami układu nerwowego, ruchowego, oraz chorym z zaburzeniami psychicznymi, w tym z autyzmem.

W oparciu o Model Celestynowski w Stowarzyszeniu wyróżniamy:

  • Wczesna Interwencja,
  • Niepubliczne Przedszkole z elementami integracji,
  • Niepubliczna Szkoła Specjalna Podstawowa (umiarkowani i znaczni),
  • Niepubliczne Gimnazjum (umiarkowani i znaczni) Specjalne,
  • Niepubliczna Szkoła Przysposabiająca do Pracy,
  • Ośrodek Rewalidacyjno Wychowawczy,
  • Centrum Rehabilitacji i Neuropsychiatrii,
  • Warsztat Terapii Zajęciowej,
  • Zakład Aktywności Zawodowej,
  • Międzynarodowy Ośrodek Wolontariatu IBO,
  • Społeczne Ognisko Muzyczne,
  • Teatr Tańca,
  • Hipoterapia.
Realizacja nabywania kompetencji na przykładzie Stowarzyszenia św. Celestyna

Nasi podopieczni, począwszy od przedszkola poprzez wszystkie etapy edukacyjne są wyposażani w podstawowe umiejętności związane z samodzielnością i samoobsługą. Jest to punkt wyjścia, od którego zaczyna się żmudna i długotrwała praca polegająca na wyposażeniu osoby niepełnosprawnej w jak największy wachlarz umiejętności społecznych.

Wyposażanie dzieci w emocjonalną odporność, pozwala im radzić sobie w nowych i trudnych sytuacjach życia codziennego i zawodowego, a także ułatwia znoszenie stresu i porażki w wieku dorosłym. Uczymy systematyczności, umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktów, współdziałania w grupie, wytrwałości w dążeniu do celu, schematu pracy zawodowej.

Szkoła Przysposabiająca do Pracy (SPdP) i Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ)

W ramach naszego Stowarzyszenia przygotowaniem zawodowym osób niepełnosprawnych zajmują się dwie nasze placówki: Szkoła Przysposabiająca do Pracy oraz Warsztat Terapii Zawodowej. Trzyletnia Szkoła Przysposabiająca do Pracy jest nastawiona na promowanie rozwoju zawodowego i osobistego.

W szkole prowadzone są zajęcia kształcące młodzież w 6 kierunkach takich jak:

  • prace administracyjno-biurowe,
  • ogrodnictwo,
  • pomocnika kucharza,
  • pracownik porządkowy,
  • pomocnik krawca,
  • kierunki artystyczne (elementy bukieciarstwa i pamiątkarstwa).

Kierunki te dobierane są pod względem umiejętności, możliwości psychoruchowych, predyspozycji zawodowych oraz zainteresowań uczniów.

Od roku szkolnego 2010/2011 SPdP realizuje projekt „Praktyka czyni mistrza”. Celem projektu jest przygotowanie zawodowe w kierunku pomoc kuchenna. Uczniowie odbywają praktyki w kuchni naszego Stowarzyszenia. Codziennie dwie osoby wraz z nauczycielem uczestniczą w pracach kuchennych (obieranie, mycie, obsługiwanie maszyn, praca na zmywaku, prace porządkowe).

Uczniowie SPdP uczestniczyli w targach pracy organizowanych przez PUP w Strzelinie. W czerwcu 2014 roku uczniowie SPdP brali udział w szkoleniu komputerowym, kończącym się egzaminem i uzyskaniem Certyfikatu.

Pobierz cały materiał

 

Autorzy: Aneta Nowak, Filip Muszyński

Referat był przedstawiony na konferencji Towarzystwa Walki z Kalectwem we Wrocławiu

Materiał nadesłany przez Czytelnika portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

 

Bookmark the permalink.

Zbliżające się szkolenia online w naszej akredytowanej placówce doskonalenia nauczycieli:

Dodaj komentarz