Kuchnia terapeutyczna jest doskonałym miejscem oddziaływań edukacyjno- terapeutycznych nie tylko dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, którzy przyuczają się do wykonywania zawodu związanego z usługami gastronomicznymi. Miejsce to stanowi wspaniałe pole oddziaływań również dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, często nawet tych, którzy są żywieni dojelitowo lub pozajelitowo, bez możliwości doświadczania pokarmu w ustach.

Osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną najczęściej nie przekraczają w swoim rozwoju etapu sensomotorycznego, dlatego oddziaływania terapeutyczne dotyczą w najszerszej mierze stymulacji poszczególnych zmysłów oraz usprawniania ruchowego. Zabiegi te mają na celu wzmacnianie ich powolnych procesów rozwojowych oraz zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w środowisku, z którym te dzieci stykają się na co dzień.

Racje rozwojowe najczęściej nie pozwolą nam w tym miejscu zajmować się nauką samodzielnego przyrządzania potraw, dbałości o estetykę czy naukę w pełni samodzielnego jedzenia. Pomimo to, jak wskazuje moja dotychczasowa praktyka z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością  intelektualną oraz sprzężeniami- miejsce to jak prawie żadne inne w sposób często zaskakujący koncentruje uwagę uczniów oraz daje im wiele radości.

Wykorzystywanie pomieszczenia i jego wyposażenia 

Kuchnia terapeutyczna jest miejscem „zamieszkania” przedmiotów, urządzeń, które mają fantastyczny kształt, fakturę, wydobywają z siebie różne fascynujące często dzieci dźwięki. I tak: bulgocząca woda w czajniku może stanowić bodziec sygnałowy zapowiadający uczniowi zajęcia w kuchni, tak samo włożenie do ręki łyżeczki czy podanie zarezerwowanego na tę okoliczność zapachu. Uczeń jest w stanie doświadczyć ciepła wydobywającego się z piekarnika, pary wodnej, obserwuje i słucha jak pracuje mikser.

Uczniowie w miarę możliwości samodzielnie przytrzymują trzepaczkę, ubijak, wałek, tarkę i wraz z nauczycielem naśladują ruchy wykonywane z wykorzystaniem danych przedmiotów. Doświadczają faktur przedmiotów dłońmi, usprawniają chociażby minimalne ruchy dłoni i palców. Nauczyciel musi stale dbać o bezpieczeństwo podczas tych aktywności. Wykorzystując sztućce można wydobyć ciekawe dźwięki z garnków, metalowych miseczek czy drewnianej deski. „Spotkanie” dziecka z każdym z tych przedmiotów może stanowić dla niego fascynującą przygodę.

 Wykorzystanie produktów spożywczych

Podczas zajęć w kuchni terapeutycznej z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną staram się wykorzystywać produkty o intensywnym zapachu, ciekawych fakturach, dające się przetwarzać. Jeśli są to warzywa i owoce, warto, aby były świeże, sezonowe. Jesienią wykorzystuję świeżą kapustę, której główkę niczym piłkę można przytrzymać w obu dłoniach, wraz z dziećmi można oddzielać jej liście, rwać je w dłoniach. Na bieżąco doświadczamy zapachu i smaku soku. Uczeń może posłuchać odgłosu szatkowania główki, a następnie np. gotowania lub smażenia na patelni, co wiąże się z dodatkowymi bodźcami słuchowymi i węchowymi. Inne warzywa można tarkować, wyciskać wspólnie sok do butelki, słoiczka.

Nie bójmy się przygotowywania potraw, nawet dla dzieci, które karmione są dojelitowo – te dzieci nie będą jeść, ale są w stanie doświadczyć samego smaku językiem, zapachu, ciepła potrawy, jej konsystencji poprzez zanurzenie w niej dłoni   po wystudzeniu. W ten sposób możemy wykorzystywać jajecznicę, makaron z zupek błyskawicznych, kasze, fasolę, popcorn w zależności od preferencji ucznia i naszej pomysłowości.

Wykorzystanie mas o różnych cechach

Z wielu produktów spożywczych jesteśmy w stanie wykonać ciekawe w dotyku masy o różnych cechach. Stanowią one również gotowy produkt do zabaw plastycznych wraz z dzieckiem. I tak z przygotowanego w kuchni terapeutycznej lukru, budyniu czy masy białkowej (na bezy) możemy przygotować, wykorzystując dłonie dziecka, zimowy pejzaż. (Z masy bezowej można uformować nawet śnieżne zaspy). Praca nie musi być trwała, nadająca się do dłuższego przechowywania – kluczowy jest fakt, że dziecko może doświadczyć jej polisensorycznie.

Ciekawym doświadczeniem dla dzieci jest zabawa z chrupkami kukurydzianymi, które zanurzone wraz z dłonią dziecka w wodzie ulegają stopienia na papkę (efekt „jest- nie ma”). Gęstość określonych mas dostosowujemy do zakresu czynności motorycznych dłoni. Im sprawność wyższa istnieje możliwość manipulowania kawałkami stałych mas, wyskubywania z całości ćwicząc określony chwyt. W okresach przedświątecznych bawimy się w wypiekanie ciast i ciasteczek, zgodnie z tradycją dając uczniom możliwość uczestniczenia w zwykłej, codziennej krzątaninie przedświątecznej.

Kuchnia terapeutyczna to również doskonałe miejsce na integrowanie uczniów z rówieśnikami, miejsce dzielenia się efektem pracy oraz radością wspólnego przebywania. Pozwólmy dzieciom ubrudzić się w mące, masie, dzieci lubią taką beztroską zabawę oraz radość przebywania blisko z osobą dorosłą przy wspólnej aktywności.

Autor: mgr Anna Wysocka

Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli