Projekt „Czy zostaniesz moim kumplem?” ma zasięg ogólnoszkolny i przeznaczony jest do realizacji w klasach 4-8 szkoły podstawowej. Stanowi on odpowiedź na zagrożenie niezrozumienia, wykluczenia i izolacji uczniów z niepełnosprawnością. Klasy integracyjne funkcjonują w naszej placówce od wielu lat. Dla uczniów, którzy uczęszczają do jednego zespołu z kolegami i koleżankami z niepełnosprawnością, dorastają z nimi i poznają się od najmłodszych lat, granica między innością zaciera się. Dzieci akceptują, pomagają, pocieszają, jednym słowem tworzą drużynę. Inaczej jest z uczniami z pozostałych klas, którzy zwykle nie wchodzą w relacje koleżeńskie z uczniami z klas integracyjnych, żyją jakby obok nich, zwykle stają się obserwatorami różnych, niejednokrotnie niezrozumiałych dla nich zachowań, które mają miejsce na przerwach.

Projekt ma na celu oswoić i odczarować niepełnosprawność. Przybliżyć i wyjaśnić uczniom, dlaczego ktoś zachowuje się w sposób niekonwencjonalny, dziwny, niezrozumiały. Dlaczego przekracza pewne normy, a czasami próbuje kopnąć czy uderzyć. Celem działań jest także wskazanie rozwiązań trudnych sytuacji w codziennym życiu szkoły oraz wzbudzenie empatii i przełamanie lęku przed innością.

W toku ewaluacji projektu chciałabym uzyskać odpowiedź na tytułowe pytanie tj. Czy zostaniesz moim kumplem?, czy sami uczniowie, którzy nie uczęszczają do klas integracyjnych, mają przestrzeń na relację koleżeńską z niepełnosprawnymi. Realizacja programu pomoże również poznać stosunek społeczności szkolnej do klas integracyjnych, odczarować mity, które powstały wokół dzieci uczęszczających do nich, a także przełamać obawy, jakie drzemią w wychowankach.

Projekt przewiduje zajęcia na godzinach wychowawczych, podczas których, w formie pogadanki i warsztatów, opowiemy sobie nawzajem, co wiemy o niepełnosprawności, jakie są nasze obawy i jak reagować w trudnych dla nas sytuacjach.

Projekt „Czy zostaniesz moim kumplem?” może być realizowany w ciągu jednego semestru na godzinach wychowawczych w klasach 4-8. Ilość zajęć przewidziana na realizację programu – minimum 2 godziny lekcyjne – może ulec zwiększeniu w wypadku, gdy uczniowie okażą szczególne zainteresowanie problematyką oraz 1 godzina warsztatów z osobami niepełnosprawnymi z naszej szkoły lub wyjście integracyjne. Bardzo ważne, aby projekt był kontynuowany w kolejnych latach i uzupełniany o bieżące informacje, problemy i uwagi, które pojawią się w toku ewaluacji.

Cele kształcenia:

Cele ogólne:

1. Ukazanie uczniom, czym jest niepełnosprawność.
2. Uświadomienie wychowankom przyczyn niepełnosprawności.
3. Niwelowanie lęku przed innością.
4. Doskonalenie technik informacyjnych.
5. Kształcenie umiejętności interpersonalnych.
6. Kształtowanie postaw prospołecznych.

Cele szczegółowe:

W wyniku uczestnictwa w zajęciach uczeń poszerzy wiedzę i umiejętności w zakresie:

1. tematyki związanej z niepełnosprawnością dzieci uczęszczających do naszej placówki,
2. znajomości potrzeb uczniów niepełnosprawnych,
3. znajomości podstawowych zachowań w obecności wychowanków z klas integracyjnych,
4. okazywania szacunku, akceptacji i wrażliwości na drugiego człowieka,
5. przewidywania skutków pewnych nietypowych zachowań,
6. wyjaśniania zależności między zaburzeniami a nietypową reakcją w danej sytuacji,
7. otwartości na pomoc drugiemu.

Sposoby osiągania celów kształcenia

Zakłada się, że uczniowie opanują wiedzę i umiejętności potrzebne do bezkonfliktowego funkcjonowania w grupie rówieśniczej, przełamią lęk i otworzą się na relację z niepełnosprawnymi rówieśnikami.

Projekt „Czy zostaniesz moim kumplem?” ma charakter umiejętnościowy i dlatego w celu osiągania oczekiwanych wyników, zakłada stworzenie takich sytuacji, w których uczeń będzie odbiorcą, obserwatorem, współuczestnikiem, współtwórcą i twórcą podejmowanych działań, nauczyciel zaś inspiratorem, koordynatorem promującym twórczą działalność wychowanków i umożliwiającym prezentację efektów działań uczniów.

Dlatego niezbędne jest, aby po przeprowadzeniu 2 godzin pracy w zespołach klasowych, uczniowie mogli wziąć udział w zajęciach z osobami niepełnosprawnymi: mogą to być warsztaty, np. pieczenie pierników, wykonywanie ozdób świątecznych, prace plastyczne lub wspólne ognisko czy wycieczka do gospodarstwa agroturystycznego. Lekcje w ławkach i przybliżenie tematyki niepełnosprawnych kolegów i koleżanek mają być wstępem do nawiązywania relacji. Proponuję, aby do zajęć wybierać chętne dzieci z poszczególnych klas, które wyrażają chęć i same się zgłoszą. Nie można nikogo zmuszać, a nawet namawiać. Najlepszą zachętą będą rówieśnicy, którzy z tych zajęć powrócą i opowiedzą o atmosferze i swoich przeżyciach.

Wskazane jest, by stosować atrakcyjne formy osiągania celów i urozmaicone metody pracy. Prowadzący zajęcia:

• wykorzystuje aktywizujące metody i techniki (metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy np. dyskusja dydaktyczna, giełda pomysłów, uzupełnianie kart pracy z wykorzystaniem różnych źródeł informacji),
• pobudza kreatywność uczniów i inspiruje (ekspozycja twórczości),
• stosuje metody działań praktycznych, które pozwolą kształtować nie tylko kompetencje kluczowe, ale i poczucie współodpowiedzialności za własną wiedzę i zdobywane umiejętności,
• kształtuje u uczniów umiejętności zdobywania, gromadzenia, porządkowania, przetwarzania potrzebnych materiałów (praca z komputerem, literaturą fachową, czasopismami, korzystanie ze zbiorów biblioteki szkolnej).

Proponowane formy nauczania (wg Cz. Kupisiewicza): jednostkowa jednolita, zbiorowa, grupowa jednolita, grupowa zróżnicowana.

Treści nauczania

Opis założonych osiągnięć ucznia

Uczeń zna:

• podstawowe założenia funkcjonowania klas integracyjnych,
• przyczyny niepełnosprawności,
• potrzeby osób niepełnosprawnych,
• zasady zachowania wobec rówieśników z klas integracyjnych,
• skutki działania niektórych bodźców na osoby niepełnosprawne.

Uczeń potrafi:

• wykazać się empatią i zrozumieniem,
• okazać szacunek i życzliwość,
• zwrócić się do nauczyciela, jeżeli czuje się zagrożony jakimś trudnym zachowaniem,
• stanąć w obronie pokrzywdzonych, np. wyśmiewanych,
• podejmować próby nawiązywania relacji koleżeńskich z osobami z klas integracyjnych,
• zaakceptować inność drugiej osoby,
• przełamać lęk,
• współdziałać z osobami niepełnosprawnymi.

Ewaluacja projektu

Celem ewaluacji jest uzyskanie informacji zwrotnej od uczniów na temat:

• treści programu (o ile wzrosła wiedza o danym zagadnieniu; czy treści pomogły zrozumieć problem; czy zakres treści okazał się wystarczający),
• form pracy (ich atrakcyjności, wpływu na aktywność podczas zajęć),
• metod pracy (czy były atrakcyjne),
• postaw (czy program miał wpływ na postawy odbiorców, jaki był wpływ programu na postawy odbiorców).

Proponuje się, by ewaluacja została przeprowadzona w formie ankiety skierowanej do ucznia i obserwacji nauczycieli. Wnioski płynące z ankiety wykorzystane zostaną w toku dalszej pracy dydaktycznej.

Autor: Sylwia Ruchała – oligofrenopedagog – Czytelniczka Portalu