Zaburzenia kinestezji artykulacyjnej – Program terapii logopedycznej 

Program własny terapii logopedycznej uczniów 8-9 letnich z zaburzeniem kinestezji artykulacyjnej w obrębie głosek dentalizowanych oraz r-l-j

SPIS TREŚCI

 Wstęp

1. Założenia programu

2. Treści programowe

3. Wdrażanie programu

4. Ewaluacja

Bibliografia

Załączniki

Wstęp

Program ten napisałam z myślą o uczniach, którzy mają problemy z wymową wyrazów zawierających głoski dentalizowane, należące do trzech opozycyjnych szeregów: sz,ż,cz,dż (głoski szumiące), s,z,c,dz (głoski syczące), ś,ź,ć,dź (głoski ciszące) oraz r-l-j. Problem polega na tym, że w ich systemie fonetycznym istnieją już wszystkie głoski języka polskiego, a mimo to nie potrafią oni prawidłowo wymówić wyrazów, w których głoski te znajdują się blisko siebie w wyrazie np. szosa, zeszyt, czarownica, parasol oraz na pograniczu wyrazów np. kosz stoi. Przyczyną tego deficytu jest właśnie zaburzenie kinestezji artykulacyjnej w obrębie głosek dentalizowanych. Terapię logopedyczną tego typu prowadzę głównie z uczniami klas pierwszych i drugich szkoły podstawowej. Z mojego doświadczenia logopedycznego wiem, że jej pozytywne efekty mają szybkie odzwierciedlenie nie tylko w mowie, ale również w piśmie dzieci.

Kinestezja artykulacyjna to czucie ułożenia narządów mowy właściwego poszczególnym głoskom (I. Styczek, 1982). Wykształca się później niż słuch fonematyczny, bowiem wzorce kinestetyczno-ruchowe wytwarzają się pod jego kontrolą. Zaburzenia słuchu fonematycznego, czyli trudności w identyfikowaniu i różnicowaniu głosek między sobą, uniemożliwiają naukę prawidłowych artykulacji. Fakt ten pociąga za sobą dalsze konsekwencje – niemożność kodowania do odpowiednich okolic mózgu ruchów i ułożeń narządów mowy właściwych poszczególnym głoskom.

Zatem nie dochodzi do wytwarzania i stabilizowania się prawidłowych wzorców kinestetyczno-ruchowych głosek, co prowadzi do licznych substytucji. Bywa jednak i tak, iż słuch fonematyczny jest prawidłowy, a mimo to występują trudności w wymowie. Dziecko wówczas zna poprawne brzmienie danej głoski, słyszy i identyfikuje je w mowie otoczenia, lecz brak mu informacji o ruchach własnych artykulatorów, dlatego nie potrafi ich ułożyć w sposób odpowiedni dla danej sekwencji głosek.

Zatem zaburzenia kinestezji artykulacyjnej mogą występować przy prawidłowo wykształconym słuchu fonematycznym lub łącznie z deficytami w jego zakresie (J. Pasterak, 2008). Aby stwierdzić u dziecka jedynie zaburzenie kinestezji artykulacyjnej, należy uprzednio wykluczyć zaburzenia słuchu fonematycznego i sprawności narządów mowy. Badanie polega na powtórzeniu przez ucznia głosek opozycyjnych (na przykład opozycja miejsca artykulacji), ciągów sylab oraz wyrazów zawierających te głoski, np.: sza-sa-sia, ża-za-zia, cza-ca-cia ,dża-dza-dzia, ra-la -ja , suszarka, zeszyt, żaglowiec, dzbanuszek, cisza, czasem, parasol, kalafior, kolorowa.

Jeżeli uczeń nie potrafi powtórzyć powyższych logotomów, wyrazów ma zaburzoną kinestezję artykulacyjną.

1. Założenia programu

• Przygotować narzędzie do przeprowadzenia skutecznej terapii zgodnej z zdiagnozowanym deficytem.
• Zgromadzić dostępne i sprawdzone materiały i pomoce dydaktyczne.

Cele ogólne

• Usprawnianie słuchu fonematycznego i fonemowego.
• Usprawnianie kinestezji artykulacyjnej.
• Poprawna artykulacja w mowie spontanicznej.
• Poprawna artykulacja tekstu czytanego.
• Poprawny zapis tekstu pisanego samodzielnie i ze słuchu.

Cele szczegółowe (przewidywane osiągnięcia ucznia)

Uczeń:

• usprawni narządy artykulacyjne i wyćwiczy kinestezję artykulacyjną,
• rozwinie funkcje słuchowe (różnicowanie fonemów, analizę i syntezę głoskową),
• potrafi powtórzyć sekwencję sylab i wyrazów zawierające głoski dentalizowane z trzech szeregów oraz z r-l-j,
• potrafi budować, poprawne pod względem artykulacyjnym wypowiedzi ustne,
• potrafi poprawnie pod względem artykulacyjnym czytać teksty zawierające głoski dentalizowane z trzech szeregów oraz z r-l-j,
• potrafi poprawnie pod względem ortograficznym zapisać tekst ułożony samodzielnie i ze słuchu,
• wzbogaci słownictwo czynne i bierne,
• rozwinie funkcje poznawcze, potrzebne do nauki czytania i pisania (analiza i synteza wzrokowa, ćwiczenia operacji myślowych, sekwencje, pamięć symultaniczna i sekwencyjna, myślenie przyczynowo-skutkowe, klasyfikowanie, koordynacja wzrokowo-ruchowa, układanie od lewej do prawej),
• udoskonali technikę czytania.

Pobierz cały program

Autor: Ewa Pękała – logopeda

Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli