Środki dydaktyczne w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych na lekcjach  przyrody – doświadczenia własne

Słynny pedagog, Wincenty Okoń, dzieli środki dydaktyczne na:
a) środki proste:
– środki słowne (podręczniki, teksty drukowane),
– proste środki wzrokowe (modele, oryginalne przedmioty, obrazy, mapy, wykresy),
b) środki złożone (wykorzystujące rozwój techniki, nowinek, urządzeń i sprzętu przekazującego informacje):
– mechaniczne środki wzrokowe (urządzenia przekazujące obrazy – aparaty fotograficzne, mikroskopy, oscyloskopy, teleskopy),
– środki słuchowe (urządzenia przekazujące dźwięki i szmery – radia, magnetofony, odtwarzacze),
– środki słuchowo-wzrokowe (łączące obraz z dźwiękiem – telewizory, video, komputery)
– środki automatyzujące proces uczenia się (komputery, maszyny dydaktyczne, laboratoria językowe).

Środki dydaktyczne pełnią kluczową rolę w procesie dydaktycznym. Odpowiednio dobrane do tematyki zajęć uatrakcyjniają tok lekcji, motywują uczniów do aktywnego w niej uczestnictwa. Uczniowie poprzez twórcze działanie, które zapewniają udostępniane przez nauczycieli pomoce, doświadczają poczucia sprawstwa i sukcesu. Powoduje to wzrost poczucia własnej wartości, które u uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest znacznie obniżone.

W orzeczeniach wydawanych przez Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne w zaleceniach widnieje konieczność stosowania na zajęciach wizualnych pomocy dydaktycznych. Dlatego w swojej codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej dużo czasu poświęcam na przygotowanie własnych środków dydaktycznych, które dają możliwość wielozmysłowego poznania rzeczywistości.

Jako nauczyciel przyrody, realizując podstawę programową kształcenia ogólnego, staram się wykorzystywać okazy naturalne. Przy omawianiu drzew liściastych i iglastych przynoszę na lekcję liście, korę, szyszki. Uczniowie wykorzystując swoje zmysły poznają części roślin. Następnie ich zadaniem jest dopasowanie do nazw drzew poszczególnych elementów flory. Uczniowie również  losują z woreczka szyszki i bez kontroli wzroku rozpoznają z jakiego drzewa szyszka pochodzi. Ćwiczenie to wykorzystywane jest do doskonalenia sterognozji, czyli rozpoznawania przedmiotów za pomocą dotyku.

Realizując temat dotyczących roślin łąkowych proszę uczniów o wybranie się na łąkę i przyniesienie spotkanej tam rośliny. Kolejnym krokiem jest wspólne suszenie, a następnie wykonanie zielników, które eksponowane są na korytarzu szkolnym. Uczniowie chętnie włączają się do działań. Nauka nazw zbóż przyniesionych przeze mnie na lekcję wzbudza ciekawość wśród uczniów. Oprócz okazów naturalnych, przygotowuję karty pracy. Poniżej znajdują się wykonane przeze mnie karty.

Uczniowie chętnie angażują się w zajęcia dotyczące budowy układów występujących u człowieka, na które przygotowuję ilustrację narządów i ich nazwy. Zadaniem uczniów jest właściwe ułożenie otrzymanych elementów w całość. Wspólne kreowanie notatek wizualnych przynosi uczniom wiele satysfakcji i jest jednocześnie powtórzeniem wiadomości zdobytych podczas zajęć. Zachęcam do zaproponowania uczniom tworzenia piramidy zdrowego odżywiania z produktów spożywczych. Tak wykonana piramida ułatwi przyswojenie prawidłowych nawyków żywieniowych. Stosowanie aplikacji Wardwall lub Genially na lekcjach powtórzeniowych utrwali zdobyte wiedzę. Uczniowie chętnie angażują się również w wykonywanie lapbooków, które można kreować na lekcji powtórzeniowej utrwalający zdobytą wiedzę i umiejętności.

Prowadząc kółko przyrodnicze razem z uczniami przygotowujemy zestawy do doświadczeń. Uczniowie bardzo chętnie angażują się w to przedsięwzięcie, które wzbudza u nich wiele pozytywnych emocji, uczy współpracy i rozwija zainteresowania przyrodnicze. W codziennej pracy staram się promować nawyki proekologiczne. Tworzymy karmniki dla ptaków, przyborniki, doniczki z surowców wtórych, szyjemy torby wielkokrotnego użytku z niepotrzebnych już ubrań, tworzymy woskowijki.

Różnorodność stosowanych przeze mnie środków motywuje uczniów do aktywnego uczestnictwa w zajęciach, rozwija myślenie konkretno-obrazowe. Uczniowie chętnie przychodzą na lekcje. Zdarza się również i tak, że sami wychodzą z propozycją wykonania ciekawych pomocy dydaktycznych. Atrakcyjne pomoce aktywizują uczniów, ułatwiają również przyswojenie przez nich nowych wiadomości i umiejętności,  jednocześnie rozbudzają ciekawość poznawczą wśród odbiorców. Warto więc kreować własne środki dydaktyczne. Zachęcam do ich wykorzystywania, gdyż przynoszą wiele pozytywnych efektów dla ucznia i dla nauczyciela.

Bibliografia:

Wincenty Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2003

Autor: Monika Szewczyk – Czytelniczka Portalu