Zasady pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo (ADHD)

Zasady pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo (ADHD)

W dzisiejszych czasach coraz więcej dzieci przejawia zachowania nadpobudliwe. Nie są znane jednoznaczne przyczyny występowania ADHD, jednak badacze wymieniają czynniki mogące przyczynić się do powstawania tego zaburzenia: czynniki genetyczne, środowisko społeczne, dieta.

Nadpobudliwość psychoruchowa to zaburzenie charakteryzujące się triadą objawów: zaburzenie koncentracji uwagi, nadaktywność i impulsywność.

Zaburzenie uwagi rozumiane jest jako słabsza zdolność do koncentrowania się na określonym zadaniu. Dziecko bardzo szybko się rozprasza, ma problem z utrzymaniem uwagi na jednym bodźcu. Często zapomina polecenia, ma trudności z zastosowaniem się do następujących po sobie instrukcji. Uczeń ma problemy ze zorganizowaniem sobie pracy, nauki i zabawy, gubi i zapomina rzeczy. Często nie kończy rozpoczętej pracy, przechodzi do wykonywania kolejnej czynności nie kończąc poprzedniej.

Nadmierna impulsywność to brak zdolności do zahamowania reakcji. W rezultacie dziecko działa pod wpływem impulsu, nie zastanawiając się. Często wyrywa się do odpowiedzi, zanim pytanie zostanie zadane w całości. Ma trudności z zaczekaniem na swoją kolej, np. podczas gier, jest nadmiernie gadatliwe. Nie umie planować swoich działań.

Nadruchliwość jest to nadmierna i niczym nie uzasadniona aktywność ruchowa w porównaniu z rówieśnikami. Przejawia się w częstej potrzebie ruchu, nadaktywności ruchowej podczas siedzenia (wiercenie się, kręcenie, machanie nogami), częstym wstawaniu z miejsca. Dziecko manipuluje różnymi przedmiotami, np. przyborami szkolnymi, jest nadmiernie gadatliwe i hałaśliwe podczas pracy, zaczepia i potrąca innych.

Powyższe objawy zmieniają funkcjonowanie dziecka w sferze motorycznej, poznawczej i emocjonalnej. Efektem tego jest najczęściej nieprawidłowe funkcjonowanie dziecka w środowisku domowym i szkolnym.

Niezmiernie ważne jest, aby ucznia z ADHD objąć wszechstronną opieką psychologiczno-pedagogiczną w celu przeciwdziałania niepowodzeniom szkolnym. Bardzo pomocne może okazać się tu opracowanie zasad wprowadzających w życie szkolne ucznia specyficzne reguły postępowania.

Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo – zasady

1. Zasada regularności
Działania powinny mieć miejsce w ustalonym rytmie, należy unikać gwałtownych i radykalnych zmian, aby zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa i stałości.

2. Zasada powtórzeń
Należy wielokrotnie powtarzać jasne i proste polecenia, a także upewniać się, czy dziecko je zrozumiało.

3. Zasada jasno sprecyzowanych reguł i norm

4. Zasada konsekwencji działania
Należy spokojnie i konsekwentnie egzekwować ustalone zasady, a także wdrażać ucznia do kończenia podjętego działania.

5. Zasada indywidualizacji
Polega na dostosowaniu warunków kształcenia do możliwości psychofizycznych i tempa pracy dziecka.

6. Stosowanie wzmocnień pozytywnych
Wskazane są częste nagrody (np. pochwała, uśmiech, przytulenie lub drobne nagrody materialne) nawet za przejawy pożądanego zachowania.

7. Odpowiednia struktura zewnętrzna
Należy odpowiednio przygotować miejsce pracy dziecka, ograniczyć bodźce rozpraszające uwagę.

8. Właściwa komunikacja
Chodzi tu o słuchanie ucznia, a także o przekazywanie komunikatów odnośnie zachowania ucznia w danej chwili.

9. Stwarzanie sytuacji zapewniających sukces

10. Aktywizowanie dziecka poprzez organizowanie dodatkowych aktywności pozwalających na rozładowanie emocji

11. Zasada naprzemiennego wysiłku i relaksu

12. Zasada dostosowania struktury zajęć
Należy naprzemiennie stosować zajęcia spokojne oraz wymagające aktywności ruchowej oraz dopilnować, czy uczeń zapisał pracę domową.

13. Zasada współpracy z rodzicami ucznia

Pamiętajmy, że dziecko z ADHD potrzebuje naszej pomocy – akceptacji, empatii i otwartości na jego problemy.

Literatura

Al-Khamisy D. i Gosk U., Model pracy z uczniem z ADHD [w:] Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Ministerstwo Edukacji Narodowej

Wójcik A., Praca z dzieckiem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej [w:] Diagnoza i rewalidacja indywidualna dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi pod red. M. Klaczak i P. Majewicza, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2006