Budowanie pewności siebie u ucznia z niepełnosprawnością intelektualną

Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną są wyjątkowe, są też bardzo zróżnicowaną grupą. Holistyczne podejście do grupy wychowawczej nie powinno wykluczać indywidualnego spojrzenia na każde dziecko i jego zasoby.

Pewność siebie to pewien stan, w którym czujemy się dobrze sami ze sobą, lubimy siebie i akceptujemy całość swojej osoby – nie tylko mocne strony, ale także niedoskonałości, niepełnosprawności i wady. Stan ten trzeba wypracować, aczkolwiek jest to ta część ludzkiej psychiki, która jest bardzo wrażliwa, zwłaszcza u dzieci.

Kwestia pewności siebie jest bardzo ważna u dzieci w ogóle, ale chciałabym skupić się na dzieciach z niepełnosprawnością intelektualną. Zwłaszcza u dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną, które funkcjonują lepiej, zauważa się porównywanie z grupą w kontekście własnych ograniczeń.

Podam tutaj przykład z pracy własnej:

Uczeń klasy II szkoły podstawowej z lekką niepełnosprawnością intelektualną, funkcjonujący relatywnie nisko. Chłopiec często izolował się od grupy, nie miał kolegów ani przyjaciół. Zdarzały się epizody agresji wobec innych chłopców. Adaś (imię zmienione) niechętnie brał udział w zajęciach, nie wypowiadał się na forum grupy. Wynikało to z tego, że Adaś zauważał  swoje trudności, ograniczenia i niepełnosprawność, i nie posiadał zasobów, aby poradzić sobie z tą sytuacją. Konieczna była interwencja pedagoga.

Pewność siebie można u dziecka ćwiczyć, ale jej stopień nie jest zależny wyłącznie od tego. Na rozwój tej cechy wpływają w dużej mierze rodzice. Ich lękliwość, czyli sytuacje, w których rodzice przesadnie boją się o dziecko i tym samym ograniczają je, bardzo utrudnia kształtowanie pewności siebie. Dziecko – aby mogło w pełni się rozwijać i tym samym kształtować w sobie poczucie pewności siebie – musi czuć wsparcie i miłość rodziców. Za to jakie jest i za to, że jest, a nie za to, co osiągnęło. Stąd przykładamy wagę do komunikatów: „kocham Cię za to, jaki jesteś”, a nie „kocham Cię, bo dostałeś dziś piątkę”; „lubię spędzać z Tobą czas, jesteś dla mnie bardzo ważny”, a nie „lubię, gdy spełniasz nasze oczekiwania”. Należy pamiętać, że stabilne poczucie własnej wartości u dziecka jest podstawą do rozwoju i osiągania założonych celów.

Zatem pojawia się pytanie – jak pomóc dziecku kształtować w sobie poczucie pewności siebie? Oto kilka propozycji:

1. Unikajmy komunikatów stereotypowych, np. „tylko dziewczynki…”.
2. Nie porównujmy dziecka z innymi dziećmi! Każde dziecko jest wyjątkowe, rozwija się we własnym i sobie odpowiednim tempie. Porównywanie dzieci nie motywuje.
3. Pozwalajmy dzieciom uczyć się na błędach, pozwólmy dzieciom nabrać świadomości, że życie nie składa się wyłącznie z sukcesów, gdy popełnia błędy, naszym zadaniem jest uświadomić dziecku, że to normalne i nauczyć dziecko radzenia sobie z porażką.
4. Zabawa w aranżowanie scenek dotyczących sytuacji, w których dziecko wykazuje brak pewności siebie, może pomóc dziecku w oswojeniu się z daną sytuacją i swoją rolą w niej.
5. Adekwatnie do propozycji poprzedniej – możemy tworzyć sytuacje, w których dziecko może się sprawdzić.
6. Bardzo ważnym aspektem jest także chwalenie dziecka – pozytywne komunikaty osoby znaczącej są dla dziecka bardzo motywujące.
7. Zachęcajmy dziecko do eksplorowania świata, bo im szersze dziecko posiada doświadczenia, tym pewniejsze będzie w nowych sytuacjach.
8. Traktujmy dziecko podmiotowo, nie jako „tylko dziecko”, ale jako „aż dziecko”, jako równego sobie partnera, a nie jako uległą stronę relacji.

Pojęcie pewności siebie i jej budowania w kontekście dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, może sprawiać nieco trudności, ale jak widać w świetle powyższych propozycji, możemy to robić w większości w naturalnych sytuacjach dnia codziennego.

Autor: Monika Aleksandrowicz – Czytelniczka Portalu