Rozpoczynając pracę ze swoimi uczniami z nowym rokiem szkolnym, nie możemy pominąć zasadniczego elementu, jakim jest diagnoza ich aktualnych potrzeb i możliwości.
Termin diagnoza słusznie kojarzy się z medycyną, gdzie greckie określenie diagnosis odnosi się do patologicznego stanu organizmu, rozpoznawania choroby na podstawie zmian, jakie wywołały w organizmie. Z czasem pojęcie diagnozy zostało przeniesione na grunt innych nauk; na potrzeby pedagogiki definicję diagnozy sformułował m.in. Eugeniusz Łapiński, rozumiejąc ją jako rozpoznawanie jednostkowych stanów i ich tendencji rozwojowych w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
Zarówno Łapiński, jak i inni uznani autorzy, np. Ewa Jarosz, zwracają uwagę na istotny wymiar diagnozy pedagogicznej, wykraczający poza tradycyjne medyczne ujęcie – diagnoza ma mieć charakter pozytywny, a więc oprócz rozpoznania problemu i przyczyn trudności rozwojowych, określać także mocne strony dziecka, wskazywać potencjał, na którym można oprzeć pracę z podopiecznym.
Autorytety z zakresu pedagogiki specjalnej, wśród nich Irena Obuchowska i Andrzej Twardowski zauważają, że proces diagnozy dziecka z niepełnosprawnością nie różni się istotnie od ogólnie przyjętego i powszechnie stosowanego postępowania diagnostycznego i rządzi się tymi samymi zasadami: dokładności, rzetelności, wszechstronności źródeł informacji, poznania bezpośredniego (bezpośrednie działanie z dzieckiem) i pośredniego (analiza wytworów dziecka, dokumentów, rozmowa z rodzicami).
Jednocześnie przytoczeni autorzy zachęcają do jeszcze większej uważności i otwartości w postępowaniu diagnostycznym; wykazują, że w procesie diagnozowania dziecka z niepełnosprawnością powinna nam towarzyszyć szczególna refleksja, z uwagi na złożoność problemu i jego szerszy kontekst wpływający na funkcjonowanie wychowanka. W szczególny sposób promują także model diagnozy dla rozwoju, która nie ogranicza się do stwierdzenia zaburzeń, ale wyznacza dalszy horyzont działań z dzieckiem.
Celem tak rozumianego postępowania diagnostycznego jest więc ustalenie mocnych i słabych stron dziecka, określenie rodzaju i zakresu trudności rozwojowych oraz zaproponowanie działań je niwelujących. By móc ten cel spełnić, diagnoza dziecka z niepełnosprawnością powinna mieć charakter możliwie pełny, a więc obejmować jak najwięcej informacji. Możemy je pozyskać między innymi poprzez:
Indywidualne spotkanie diagnostyczne służy ocenie poziomu rozwoju poszczególnych umiejętności i funkcji psychomotorycznych. Przykładowe zadania diagnostyczne z poszczególnych obszarów rozwoju obejmują:
Po dokonaniu oceny poziomu rozwoju poszczególnych funkcji i umiejętności oraz uwzględnieniu informacji pozyskanych poza badaniem diagnostycznym (rozmowy, obserwacja, analiza dokumentów), formułujemy wnioski i zalecenia z diagnozy, nakreślamy cele, które chcemy osiągnąć w pracy z uczniem. Dzięki tak zaprojektowanemu działaniu spełniamy standardy profesjonalnego postępowania diagnostycznego. Pamiętajmy jednak, że nasza wiedza o uczniu zmienia się wraz z jego rozwojem i postępami w pracy. Przeprowadzona diagnoza stanowi więc punkt wyjścia i wyznacza kierunek oddziaływań, nie determinuje jednak ostatecznie i nieodwołalnie ich ostatecznego kształtu.
Autor: Urszula Wesół – pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny
Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli
Temat: Rozwijanie sprawności ruchowej, umiejętności obserwacji i wykorzystywania informacji w działaniu - zajęcia w ogrodzie.…
1. Rola diagnozy w projektowaniu działań rewalidacyjnych, wychowawczych i kompensacyjnych Diagnoza w pedagogice specjalnej obejmuje…
,,Solidarność musi iść przed walką (…) co to znaczy solidarność? Solidarność to znaczy sposób bytowania…
Przez lata pracy jako nauczyciel i pedagog specjalny nigdy nie przypuszczałam, że będę miała okazję…
Często o wyborze ścieżki kariery decydują umiejętności rozwijane od najwcześniejszych lat. Rolą rodzica jest wytropienie…
Podstawa programowa dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym ma za zadanie…