Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli
Opublikowano: 8 lutego 2015 roku.
Słowo autyzm pochodzi z języka greckiego – „autos” znaczy „sam”. Autyzm to rozległe zaburzenia neurorozwojowe pojawiające się przed ukończeniem trzeciego roku życia dziecka. Występuje częściej u chłopców, niż u dziewczynek (relacja 4:1). Zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter, dlatego coraz częściej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych”.
Autor: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Autystycznych „ZACISZE” – zaciszeautyzmu.pl
Obecnie przyjmuje się tzw. triadę objawów zaburzeń autystycznych:
- zaburzenie związków międzyludzkich
- zaburzenie komunikacji i fantazji
- ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań.
Zaburzenia więzi międzyludzkich przejawiają się między innymi w niewystarczającej świadomości egzystencji oraz uczuć innych ludzi, trudności w naśladowaniu, zawieraniu przyjaźni i w zabawach z rówieśnikami, rozumieniu konwencji w interakcjach społecznych.
W zakresie zaburzeń komunikacji i fantazji można zaobserwować brak porozumiewania się za pomocą mowy werbalnej i pozawerbalnej (gesty, mimika, ekspresja wyrazu twarzy), brak wyobraźni, zakłócenie treści formy wypowiedzi, a także upośledzenie umiejętności inicjowania i podtrzymywania rozmowy.
Ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań to manifestowanie się stereotypii ruchowych, uporczywe zajmowanie się tymi samymi przedmiotami, sprawami, zawężenie zainteresowań. To także przejawianie niepokoju przy nawet nieznacznych zmianach w otoczeniu.
Uczniowie ze spektrum zaburzeń autystycznych stanowią bardzo różnorodną grupę pod względem funkcjonowania społecznego, komunikacyjnego i intelektualnego. Niektóre dzieci autystyczne nie opanowują mowy, mają różne stopnie niepełnosprawności intelektualnej i duże deficyty w rozwoju społecznym. Inne dzieci mogą być komunikatywne, wykazywać przywiązanie do bliskich osób, mając jednocześnie trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i liczne schematy zachowania. Niektóre osoby autystyczne posiadają wybitne zdolności w jakimś wąskim obszarze swojego funkcjonowania, np. w dziedzinie muzyki, mechaniki, matematyki, sztuki.
Zasady pracy z uczniem autystycznym
W zakresie zaburzeń komunikacyjnych:
- spróbuj przykuć uwagę dziecka, zanim zaczniesz mówić
- dostosuj złożoność swojego języka do poziomu dziecka
- mówiąc, pokazuj, co masz na myśli; wykorzystaj język gestów i demonstracje
- unikaj metafor i przenośni
- unikaj nadmiernego mówienia, mów o rzeczach ważnych i istotnych dla dziecka
- przekazuj dziecku informacje, co i jak ma zrobić w konkretnej sytuacji
- odnoś swoje wypowiedzi do konkretnych przedmiotów, zjawisk w otoczeniu dziecka, wskazując je, dotykając, podając przykłady
- używaj właściwych zaimków osobowych, unikaj mówieniu o sobie i o dziecku w trzeciej osobie, np. pani ci pomoże, Tomek je jabłko
- ucz wypowiedzi inicjujących rozmowę
- ucz sposobów proszenia o pomoc lub wyjaśnienie
- pamiętaj o innych kanałach komunikacji (m.in. sygnały płynące z ciała, wyraz oczu, postawa, gesty)
W zakresie zaburzeń funkcjonowania społecznego:
- ucz dziecko obserwować zachowania innych ludzi
- zachęcaj do zabaw polegających na współpracy
- modeluj właściwe zachowania w różnych sytuacjach społecznych
- zachęcaj do zawierania przyjaźni, wyjaśniaj, kim jest przyjaciel
- ucz sposobów wyrażania emocji
W zakresie braku elastyczności w zachowaniu i myśleniu, występowania trudnych zachowań i sensoryzmów:
- ogranicz poziom stresu u dziecka
- twórz z dzieckiem rozkłady zajęć, aby pomóc mu przewidzieć, co go czeka
- uprzedzaj dziecko o mających nastąpić zmianach
- nagradzaj pozytywne zachowania, ignoruj niepożądane
- próbuj zrozumieć zachowanie dziecka, może być ono dla ciebie komunikatem, np. dziecko może odepchnąć coś, czego w danej chwili nie chce, gdy nie umie powiedzieć „nie”
- naucz się, które bodźce sensoryczne dziecko uspokajają, a które są dla niego dezintegrujące
- unikaj bodźców dezintegrujących, np. hałasu, intensywnego światła
W zakresie rozwijania funkcji poznawczych:
- wykorzystuj mocne strony dziecka, np. dobrą pamięć, zainteresowania, łatwość skupiania uwagi na szczegółach itd.
- dowiedz się, co jest dla dziecka nagrodą, wykorzystuj ją w motywowaniu do zabawy, nauki i pracy.
Uczniowie ze spektrum zaburzeń autystycznych stanowią duże wyzwanie dla nas – pedagogów i terapeutów.
Jak pracować z uczniem autystycznym? – Pamiętajmy!
- Osoby z autyzmem chcą się uczyć!
- Osoby z autyzmem chcą lepiej zrozumieć i poznać świat, w którym żyją.
- Ustawiczne nauczanie zapobiega wystąpieniu stagnacji rozwojowej oraz regresji.
- Ustawiczne nauczanie zmniejsza liczbę zachowań trudnych.
- Ustawiczne nauczanie zwiększa motywację do działania ponieważ zwiększa poczucie sprawstwa.
- Umożliwia to realizację ich pasji i zainteresowań.
Dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Zacisze, zamieszczamy materiały filmowe, które pomogą nam w zrozumieniu świata osób z autyzmem i będą inspiracją do pracy.
Źródło: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Autystycznych „ZACISZE” – zaciszeautyzmu.pl
Autor: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Autystycznych „ZACISZE” – zaciszeautyzmu.pl
