Temat: Ćwiczenia graficzne doskonalące naukę pisania

Liczba uczniów:

2 uczniów

Cel główny:

• usprawnienie motoryki małej, kształtowanie podstawowych funkcji rąk i stymulacja ręki

Cele szczegółowe:

• kształtowanie płynności ruchów
• zmniejszenie napięcia mięśniowego
• kształtowanie koncentracji uwagi i koordynacji wzrokowo-ruchowej
• kształtowanie motoryki rąk: precyzyjnych ruchów rąk, dłoni, nadgarstka
• kształtowanie płynności ruchów okrężnych i postępujących od strony lewej do prawej
• kształtowanie chwytu pęsetowego

Metody:

metoda stacji zadaniowych, pokaz

Forma:

indywidualna, zbiorowa

Środki dydaktyczne:

kartony, mazaki, gazety, pędzle, farby, koraliki, papier kolorowy, plastelina lub modelina, dostępne materiały dekoracyjne, wycięte formy geometryczne

Wprowadzenie do tematu zajęć

Zapoznanie dzieci z metodą stacji zadaniowych. Na poszczególnych stołach eksponowane są pomoce dydaktyczne. Każda stacja ma inny znaczek identyfikacyjny. Nauczyciel prezentuje poszczególne stacje i wyjaśnia  zadania do wykonania. Wszystkie zadania są wykonywane pod nadzorem nauczyciela lub z pomocą nauczyciela. Ćwiczenia obejmują uczniów najmłodszych, prowadzone są przez cztery jednostki lekcyjne w różnych odstępach czasowych.

Ćwiczenie 1

Ćwiczenia rozmachowe. Rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia. Uczniowie zamalowują farbami duże płaszczyzny z zaznaczonymi konturami (kartony, gazety, arkusze szarego papieru) dużym pędzlem ruchami pionowymi lub poziomymi z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, z góry na dół. Następnie pogrubiają kontury dużych form geometrycznych i dużych rysunków.

Ćwiczenie 2

Rysowanie form falistych, łukowych na dużych arkuszach papieru. W ćwiczeniu tym stawiamy przed dziećmi zadanie tworzenia szlaku z wykropkowanych form kolistych i łukowatych. Wyrabiamy tu płynny ruch ręki postępujący od lewej strony do prawej. Szlak może mieć różne formy:

• mogą to być połączone łuki otwarte u góry lub u dołu: nnnnnnnnn, uuuuuuuuuu etc.
• może też być kształt podobny do sinusoidy
• może to być łańcuch połączonych kształtów podobnych do „e” „o”…..etc.

Ćwiczenie 3

Zamalowane arkusze po wysuszeniu stanowią tło, na którym dzieci naklejają wycięte z pism obrazki lub różnorodne wycinanki albo tworzą kompozycję z drobnych ścinków kolorowych papierów czy kolorowych szmatek lub też z pęczków waty.

Ćwiczenie 4

Ćwiczenia graficzne usprawniające drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu. Pogrubianie konturów, czyli wodzenie po wzorze: figur geometrycznych, prostych szlaczków (wysokości 3-4 cm), konturów obrazków. Rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym. Rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów, według stopnia trudności. Rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze, w zmniejszającym się stopniowo wymiarze aż do liniatury zeszytu, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru i odwzorowywanie. Odtwarzanie układów linearnych z elementów powtarzających się cyklicznie, różniących się kształtem lub kolorem (np. kwadrat, kółko, trójkąt, białe kółko, czerwone kółko, niebieskie kółko itp.) w liniaturze, zgodnie z kierunkiem pisania.

Ćwiczenie 5

Malowanie dużych konturowych rysunków na dużych kartonach. Wypełnianie kolorami konturowych rysunków wymaga większej kontroli wykonywanych ruchów niż w poprzednich ćwiczeniach. W tym ćwiczeniu dziecko również wykonuje proste, okrężne lub faliste linie, zamalowując wyznaczone płaszczyzny, ale wielkość tych linii, a więc i zakres ruchów, musi być dopasowany do wymiarów powierzchni ograniczonej liniami konturu.

Rysunki muszą jeszcze być dość duże, by dziecko nie musiało wykonywać drobnych ruchów. Kontury rysunków można zaznaczyć ołówkiem lub grubą linią malowaną pędzlem.

Inną formą rysunków konturowych są dowolne, rozłożone na powierzchni arkusza figury geometryczne, które dzieci odrysowują na dużym kartonie. Mogą to też być schematyczne rysunki przedmiotów i zwierząt, konstruowane z prostych form geometrycznych.

Ćwiczenie 6

Usprawnianie końców palców. Stukanie czubkami palców. Ćwiczenie to może przyjąć formę zabawy w grę na fortepianie lub zabawy w deszcz albo w udawanie kroczącego owada. Może to być swobodne stukanie w stół wszystkimi palcami obu rąk (gra na fortepianie) albo też można stukać w rytm jakiejś  melodii, można stukać dwoma palcami obu rąk lub też wszystkimi palcami.

Przy zabawie w deszcz najpierw uczniowie bardzo wolno stukają na przemian palcem wskazującym jednej i drugiej ręki. Potem w stukaniu biorą udział po dwa palce każdej ręki, wreszcie wszystkie. Stopniowo rytm stukania przyspiesza się.

Naśladowanie kroczącego owada wykonujemy następująco: uderzamy w stół czubkiem kciuka opierając na nim całą dłoń uniesioną do góry. Następnie z kciuka przenosimy cały ciężar dłoni na palec wskazujący, a potem środkowy. Teraz przy palcu środkowym opartym czubkiem o stół stawiamy kciuk i znów opieramy całą rękę tylko na kciuku, potem znów na wskazującym, środkowym itd.

Ćwiczenie 7

Modelowanie w plastelinie lub modelinie. Modelowanie jest zajęciem przydatnym do ćwiczenia sprawności palców. Ponadto zajęcia takie ćwiczą koordynację pracy obu rąk. Ćwiczymy tutaj współdziałanie obu rąk, zwłaszcza przy czynności toczenia kul i modelowaniu wałeczków. Z plasteliny lub modeliny można lepić miseczki, tworzyć wzory z cienkich wałeczków, formować płaskorzeźby lub lepić różne formy przez łączenie lub oddzielnie formowanych części.

Ćwiczenie 8

Wydzieranki i naklejanki. Dla uczniów ze słabą sprawnością ruchową wydzieranka jest trudnym zadaniem. Najpierw musimy nauczyć dziecko jak trzymać papier i go wyrywać. Papier trzeba ująć chwytem pęsetowym palcami obu rąk. Palce jednej i drugiej ręki muszą stykać się na linii przecięcia. Odchylając jedną rękę do siebie a drugą od siebie przerywa się papier. Dalej trzeba przesuwać palce według zamierzonej linii. Z wydzieranych ścinków papieru dzieci mogą tworzyć barwne kompozycje, mozaiki naklejając je na większy arkusz papieru według własnej inwencji lub wypełniać kolorami zaznaczony ołówkiem zarys kompozycji.

Dziecko może tworzyć różne formy geometryczne obok siebie w jednym rzędzie tworząc kolorowe szlaczki, w których poszczególne figury występują kilkakrotnie w jednakowej kolejności. Uczeń może też z pojedynczych skrawków papieru konstruować obrazy różnych przedmiotów według wzorów zaznaczonych na kartonie lub według własnego pomysłu.

Ćwiczenie 9

Nawlekanie koralików. Zajęcia te są też bardzo dobrym ćwiczeniem koordynacji wzrokowo-ruchowej. Najprostszą czynnością, którą uczeń może wykonywać, jest nawlekanie korali. Zamiast korali możemy stosować również pocięte rurki plastikowe o coraz mniejszym przekroju. Można też wprowadzać nawlekanie innych materiałów .

Ćwiczenie 10

Ćwiczenia grafomotoryczne. Wzory proste i figuralne zaprojektowane są tak, aby mogły być wykonywane jednym, ciągłym ruchem ręki. Początek i kierunek ruchu jest na wzorach zaznaczony strzałką. Linia rysunku jest prowadzona w taki sposób, żeby podczas rysowania po śladzie nie było potrzeby odrywania ręki od wzoru, aż do ukończenia rysunku. Ćwiczenia polegają na rysowaniu po śladzie: ołówkiem, kredką świecową, mazakiem – po liniach wzoru, bez odrywania ręki podczas rysowania. Kierunek rysowania i miejsce rozpoczęcia rysunku zaznaczone jest na wzorze. Ćwiczenia grafomotoryczne można wykonywać w czterech różnych pozycjach:

1. Postawa stojąca, wzór zawieszony w płaszczyźnie pionowej.

2. Postawa stojąca, wzór w płaszczyźnie poziomej.

3. Postawa siedząca, łokieć uniesiony.

4. Postawa siedząca, przedramię podparte.

Wykonywanie ćwiczeń w tych pozycjach zmniejsza nadmierne napięcie mięśniowe, które utrudnia technikę pisania i powoduje szybkie zmęczenie się dziecka.

W zależności od możliwości dziecka, czas trwania każdej części może być inny. Może się też okazać, że nie przejdziemy do kolejnego etapu, gdyż uczeń nie jest w stanie wykonywać pewnych czynności. Zatem działanie obejmuje tylko jedno proste ćwiczenie.

Scenariusz opracowany na podstawie certyfikowanego szkolenia  „Terapia ręki”

Autor: Renata Czorny – Czytelniczka Portalu