1. Identyfikacja problemu

Filip (imię zmienione) zaczął uczęszczać do oddziału przedszkolnego przy szkole od września 2018 r. Wcześniej nie chodził do przedszkola. Problem jaki pojawił się w pierwszym tygodniu to to, że Filip znalazł się w szpitalu w celu diagnozy. Okazało się, że pod koniec sierpnia 2018 roku Filip po raz pierwszy miał atak padaczki. Kolejny raz pojawił się właśnie w pierwszym tygodniu szkoły. Chłopiec pierwsze dwa tygodnie spędził w szpitalu. Po powrocie ze szpitala, ataki się więcej nie pojawiły, ale Filip jest pod opieką lekarzy i codziennie przyjmuje leki. Gdy tylko Filip wrócił do szkoły, został objęty szczególną troską.

Trudności z jakimi boryka się chłopiec, zauważyłam bardzo wcześnie i od razu wdrożyłam ćwiczenia usprawniające małą motorykę i koordynację wzrokowo-ruchową. Filip miał znacznie obniżony poziom umiejętności manualnych. Jego rysunki odbiegały poziomem od reszty rówieśników. Prace Filipa przypominały rysunki dzieci młodszych. Chłopiec nie potrafił odwzorować linii łamanych, miał trudności z narysowaniem koła, rysunek konturowy też sprawiał problem. Chłopiec nie potrafi trzymać poprawnie narzędzia pisarskiego ani nożyczek, nie posługiwał się nimi poprawnie. Filip miał też problem z samodzielnym przebieraniem się. W zabawach manipulacyjnych problem sprawiało mu posługiwanie się koralikami do nawlekania, przeciąganie sznurka przez otwory, układanie sznurka na szlaczkach, guzików i pisanie po śladzie.

Biorąc udział w zabawach rytmicznych i ruchowych nie potrafił wykonać zadania takiego jak przeskoki z nogi na nogę. Chłopiec chętnie uczestniczył w tego typu zajęciach, ale jego ruchy były ociężałe i nieskoordynowane.

 2. Geneza i dynamika zjawiska

Filip pochodzi z wielodzietnej, ale niepełnej rodziny. Jest najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Sytuacja bytowa dziecka jest przeciętna. Mama pracuje dorywczo. Filip jest dzieckiem zadbanym. Genezy jego trudności w zakresie sprawności  manualnej w mojej opinii należy doszukiwać się w postawie mamy. Uważa wciąż, że jest małym dzieckiem i należy wyręczać go w wielu sytuacjach zamiast uczyć samodzielności. Na swoje usprawiedliwienie miała fakt, że chłopiec urodził się w końcówce roku. To miało według niej tłumaczyć, dlaczego jeszcze wielu umiejętności nie opanował.

Sytuację pogorszyło jeszcze to, że Filip miał bardzo dużo nieobecności w szkole, a mama nie podejmowała ćwiczeń wspierających. Została skierowana z Filipem do poradni psychologiczno-pedagogicznej.

3. Znaczenie problemu

Obniżona sprawność manualna i koordynacja wzrokowo-ruchowa dziecka, które ma rozpocząć naukę w szkole, rzutuje na dalszy jego rozwój. Sprawność manualna wpływa na technikę i estetykę pisma, na poziom prac plastyczno-technicznych. Obniżona koordynacja wzrokowo-ruchowa uniemożliwia z kolei wykonywanie wielu codziennych czynności np. sprawnego ubierania się, rysowania, pisania, wycinania, klejenia, manipulowania. Obniżona sprawność manualna skutkuje obniżonym poziomem graficznym pisma (obniżona sprawność grafomotoryczna) i wolnym tempem pisania. Takie dziecko znacznie szybciej męczy się pisząc i wykonując prace graficzne. Dlatego tak ważne jest podjęcie pracy kompensacyjno-korekcyjnej.

4. Prognoza

Prognoza negatywna

Chłopiec nie opanuje umiejętności pisania, będzie charakteryzował się niskim poziomem radzenia sobie w sytuacjach, które będą wymagały od niego precyzji ruchów a także brakiem wiary we własne możliwości i niechęcią do chodzenia do szkoły.

Prognoza pozytywna

Filip będzie radził sobie z czynnościami wymagającymi precyzyjnych ruchów rąk. Nastąpi wzrost jego sprawności manualnej, wzrośnie estetyka wykonanych prac. Wzrośnie też wiara we własne możliwości, nie będzie miał problemów z nauką pisania.

5. Propozycje rozwiązań

Podjęłam oddziaływania edukacyjne, których celem było:

• prowadzenie współpracy z mamą, tak aby przyjęła do wiadomości narastający problem, a w konsekwencji wspierała nauczyciela w działaniach
• prowadzenie indywidualnej pracy kompensacyjno-korekcyjnej przez pedagoga szkolnego
• prowadzenie pracy wyrównawczej z chłopcem
• dostosowanie działań do możliwości dziecka
• skierowanie dziecka do poradni psychologiczno-pedagogicznej
• uatrakcyjnianie ćwiczeń usprawniających ruchy rąk
• stosowanie technik motywacyjnych

6. Wdrażanie oddziaływań

Pracę wyrównawczą z Filipem rozpoczęłam od prostych ćwiczeń, które miały podbudować jego samoocenę i zwiększyć motywację do pracy. Starałam się wykorzystywać w ćwiczeniach to, czym chłopiec się interesował. Przy układaniu planu pracy usprawniającej rękę i koordynację wzrokowo-ruchową, stosowałam zasadę stopniowania trudności.

PRZYKŁADY ZABAW I ĆWICZEŃ

Ruchowe:

• rytmiczne ruchy zmienne ramion (naśladowanie ptaków, samolotu)
• zręcznościowe rzucanie, chwytanie
• czynności naśladowcze, ilustracyjne

Wycinanie:

• cięcie papieru wzdłuż narysowanej linii prostej
• cięcie bez narysowanej linii (równolegle do krawędzi kartki)
• cięcie pasków papieru o jednakowej szerokości, cięcie wzdłuż linii falującej, łamanej
• wycinanie kwadratów

Rysowanie:

• kredą po tablicy, dużych arkuszach, płytach chodnikowych
• według instrukcji z zachowaniem podanych kierunków
• rysowanie linii zamkniętej, łączenie kropek
• wodzenie palcem po wzorze
• odtwarzanie wzoru na dużych formatach
• odtwarzanie wzoru w powietrzu
• kreślenie patykiem na mokrej powierzchni pokrytej farbą
• rysowanie tuszem
• kalkowanie

Wydzieranie:

• dowolnych form
• łatwych kształtów

Malowanie:

• palcem
• pędzlem linii prostych, splątanych nici, kłębuszków, jaskółek
• zamalowywanie pól między liniami poziomymi
• malowanie wzoru w formie linii pionowych
• malowanie linii spiralnych (ślimaki, kłębuszki)
• malowanie linii łamanej.

7. Efekty oddziaływań

Filip pod koniec oddziału „0” sprawnie radził sobie z czynnościami wymagającymi koordynacji ruchowo-wzrokowej. Posługuje się ołówkiem, prawidłowo go trzyma i kreśli szlaczki. Pisze litery, ale ma jeszcze problem z precyzyjnym odwzorowaniem ich kształtu. Prace plastyczne stały się czytelne i bogatsze w szczegóły. Nauczył się poprawnie trzymać nożyczki i ciąć po linii prostej. Można zauważyć chęć do wykonywania zadań, w takcie wolnego czasu chłopiec chętnie rysuje. Sprawnie radzi sobie z czynnościami takimi jak: zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł. Jest pewniejszy siebie, nie boi się wyzwań, gdy coś mu nie wyjdzie nie zniechęca się, próbuje ponownie, bądź też prosi o pomoc.

Obecnie Filip jest odroczony z klasy I. Wiem z relacji mamy, że przeważyła decyzja z poradni psychologiczno-pedagogicznej, że  Filip ma jeszcze duże trudności emocjonalne.

Literatura:

• Spionek „Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka”, Warszawa 1970
• Korzonek „Rola przedszkola w rozwijaniu funkcji percepcyjnomotorycznych”, „Wychowanie w Przedszkolu” 1991, nr 4
• J-Francis-Williams „Dzieci ze specjalnymi trudnościami w nauce”, Warszawa 1975, PZWL
• Nartowska „Różnice indywidualne czy zaburzenia rozwoju dziecka przedszkolnego”, Warszawa 1986, WSiP

Autor: Karolina Jach – Czytelniczka Portalu